La Kantelo Pleisto (Kristonasko-rakonto)

 Me tradukis anciena Kristonasko-rakonto La Kantelo-Pleisto de Finlando en Ido. Me tradukis la texto ek la Germana. La Germana texto esis en kolekto di rakonti de Finlando ed Estonia ek la yaro 1922.

LA KANTELO PLEISTO

Kristnasko-rakonto de Finlando

Olim esis yunulo qua ne havis amata yunino. Tande aproximigas la Kristonasko-festo. La altra yunuli omni iris al festo, ma il restis heme ed esis tote sola. Tande il pensis: "Quon me povas nun ya facar?" Il kompris su kandelo e prenis la kantelo* (Finlandana muziko-instrumento quale citaro), il iris a la balno-domo, acendis la kandelo e pozis ol sur la furnelo. Tande il pleeskis.

Kande il pleis poka tempo aparis yunino en la balno-domo e danseskis. Tande el iris vers la yunulo e kisis il. Erste ye nokto-mezo elu desaparis. Ye la venonta vespero la yunulo iris itere en la balno-domo e pleis ibe. La yunino reaparis, dansis e kisis il. Ye la triesma vespero la yunulo invitis sua olda bapto-patrino. E la bapto-patrino instruktis il: "Cirkum-pendez a tu kruco cirkume la kolo super la jako. Kande la yunino revenos e kisos tu, deprenez la kruco e cirkum-pendez la kruco el cirkume la kolo:"

Kande nun la yunino venis por kisar il, la yunulo cirkum-pendis ka kruco cirkume elua kolo. Tande elu murmuris ulo ad-extere la fenestro. Subite altra yunini respondis, ma la yunulo pavoreskis e divenis sen-koncia. Kande il vekis il vidis ke la yunino sidis apud il. La yunulo hem-iris e la yunino sequis il. Il paroleskis ad elu, ma elu ne povis parolar. Tande li querigas la pastoro e la pastoro lektis por elu ek la biblo. Tande la yunino naraceskis, de ube el venis, ke el esas de la kastelo e ke el esas la filiino di la komto. E elu pregis la yunulo: "Irez kun me a mea patro!" Tande li venis ensemble sur kavalo e kaduka charo. Ma li ne venis til la kastelo, la charo ruptis e la kavalo divenis fatigita. Tande li durigis la voyo pede til li finfine atingis la kastelo. Ma hike on ne permisis li enirar. Tande elu questionis: "Ka la komto ne havas bela mikra infanto?"

"Yes, il havas", onu respondis a li. "Nu ni venos pro la infanto." Tande onu permisas li enirar.

La komto questionis: "Quon vi savas pri la infanto?" E li dicis: "Ni ne savas plu ke lu evas dudek-e-un yari e ke lu ne kreskas e ne mortas. Ma lu tote ne esas vua infanto, nam me esas vua filiino."

"Ka tu esas nia infanto?" la komto dicis. "Quale tu povas esar nia infanto?"

"Videz", la yunino dicis, "sorcistino raptis me e pozis vice de me ica infanto en la bersilo. Me ja esas duadek-e-un yari che la sorcistino. E la yunino questionis la komto: "Ka vu ne havis dum ca tempo baloneto?"

"Yes, me havis to."

"Ka lore ne furtesis arjenta kuliero?"

"Yes, li furtis ol.", la komto dicis.

"E quon vu facis lore kun la menajistino?"

"Ni punisis el pro furto"

"Nu, ka vu ne donis ad elu plu tarde ankore baloneto? Ka onu ne furtis arjenta gobleto de vu?"

La komto respondis: "Yes, li facis to."

"La menajistino ne esis mala", la yunino dicis, "la sorcistini e me esis to. Ni furtis la gobleto! Nun vu vidas ke me esas vua filiino e me pregas ke vu donas a me ica yuna viro kom spozulo."

Tande la komto questionis: "De ube tu konocas ica povra yunulo?"

E la yunino naracis: "Esis ye la vigilio di Kristonasko. La yunulo pleis kantelo en la balno-domo. Ni preteriris e me pregis la sorcistini ke me darfas spektar ilu. Tande li sendis me adinterne por dansar avan il e li imperis a me ke me kisas il. Nam ni volis poke mokar ilu. Ma la yunulo esis plu inteligenta kam ni. Me esis du vesperi sucedante ibe. Ye la triesma vespero il jetis kruco cirkume mea kolo, tande me ne plu foriris. Me sequis il ye la matino. Videz, tale il redemtis me."

Tande la komto agnoskas la yunino kom ilua filiino. "Quon ni devas facar kun ca infantacho ke ja esas duadek-e-un yari che ni?", il questionis. "Konstruktez rogo ed acendez ol, tande querigez la infantacho!" La infanto querigesis ad elu ed elu pozis lu adsur shovelo ed elu jetis lu aden la brulanta lenii. Tande la sorcistini kriis ek la fenestro: "Ne brulez nia infanto sur la rogo!" La flami flamifis alte, tande la pelo di la infanto krevis de la korpo e nur alno-stumpo restis ye la faireyo.

Tande la yunino iris a la yunulo e duktis ilu a la faireyo e la komto dicis ad ilu. "Irez e regardez tua domo!" Ma la yuna viro respondis: "Me ne havas kavali por vehar adheme." Tande la komto kompris por il kavalo, charo e donis ad il veturisto. Tande li vehis a la domo ube la yuna viro lojis. Ilua kabano esas tre povatra e la komto dicis: "Tu devez havor pos un monato domo ek petro." Li konstruktis por il domo ek petro ed il translojis con ilua yuna fiancitino. Ed li ankore lojas en ca petro-domo.

 La Bapto sub la Triglav - minuto-drama

Segun la dramo Krist pri Savivi da la Sloveniana poeto Dominik Smole kreesis la teatro Scipio Nasice la minuto-dramo „La bapto sub la Triglav“ . La muziko por la teatrajo kreesis da Sloveniana grupo Laibach. Hike esas la texto dil minuto-drama „La bapto sub la Triglav“ en Ido. „La bapto sub la Triglav“ esas versiono di la nacionala Sloveniana epiko „La bapto an la Savica“ da nacionala poeto France Preseren, quan publikigesis en la yaro 1836. Ol esas la rakonto pri la heroo Crtomir e pri la muliero il amas, Bogumila. La dramo eventis en la epoko kande la kristianismo introduktesis per koakto en Slovenia en la mez-epoko. Bogumila esis sacerdotino dil pagana deino Ziva, ma nun Bogumila konvertis a la Kristanismo. Elu konvinkis Crtomir ke il lasis su baptisar. La dramo traktas la sentimenti dil personi e pri la questiono dil Sloveniana nacionala identeso en la kuntexto dil Kristanismo.

 

 

Minuto-Drama: La Bapto sub la Triglav

 

Bogomila: Me renkontris lu kande lu kuris tra la kafeerii dil urbo.

Lu proximigis a me kun hororigiva ridado e tante deformita,

quale senmova hororiganta maskilo lu dicis:

Crtomir: La voko mustas sonar, ol mustas audesar

La forteso, qua pulsas la homana spirito adsur la libera voyo

adavane ed adsupre ne esas objektala spirito.

Kardinalo: La nigra mano pendas super lu.

La nigra mano dil spirito dil religioni ed ideologii.

La neceso rekrutis lu ed lu exekutas ca servo sen savar ol.

Bogomila: Kad esas posibla haltigar lu?

Kardinalo: Lu esas kaptito dil formo,

Lu esas kaptita en la spirito dil arto.

La vizajo en la novyara nokto (Fablo)

Me tradukis la fablo "La vizajo en la novyara nokto" en Ido. Ca fablo esas de Estonia ed ol esas poke obskura e ne finas felice. Quale ni vidos en ca rakonto, kelkfoye ne esas bona se ni savas tro multe pri la futuro. Ma ofte la kuriozeso esas plu granda kam la intelekto. E to povas divenar tre danjeroza quale ni vidos en ca fablo.

La vizajo en la novyara nokto
Olim yunino iris - sen ke l'altri savis ol - dum la la novyara nokto aden vakua chambreto. Elu pozis spegulo avan su, pozis dextre e sinistre di la spegulo du brandio-boteli. Elu sideskis avan la spegulo e regardis fixe aden la spegulo por videskor elua futura spozulo.

Subite aparis soldato avan la yunino, qua portis glata espado en sua manuo. La yunino pavoreskis pro la soldato e fugis. La soldato jetis sua espado ad elu e la espado restis stekanta en la vesto di la yunino. Lore la soldato desaparis. Ma la yunino prenis la espado e celis ol.

Ye la proxima yaro la yunino vere recevis exsoldato kom spozulo. Kande li ja vivabis komune dum kelka yari la spozino parturis filiulo. Ye ica tempo lore la soldato trovis la espado, quan sua spozino celabis. Quik ilu questionis elu de ube elu havas la espado.

Komence la spozino ne volis dicar ol. Tandem elu ya dicis ol. La viro furieskis e klamis ke ilu tre multe sufrabis pro la desaparinta espado. Ilu lore jurabis, se il itere recevos la espado en sua manui, ilu volas quik ocidar la persono, che qua il esus trovonta ol.

Pos to il tiris la espado ed ocidis sua spozino, pos to anke su ipsa.

Nigra Festo (Depeche Mode)

Nigra Festo (Kanto da Depeche Mode)

Me tradukis la texto dil kanto "Black Celebration" (Nigra Festo) da la Angliana rok-muziko grupo en Ido.

Ni havez nigra festo

Nigra festo

Cavespere

Por festar la fakto

Ke ni vidis la fino

Di plusa nigra dio

Me regardas a tu

Quale tu durigas

Kande omna espero foriris

Ka tu ne vidas?

Tua optimista okuli

Semblas quale paradizo

A ulu kom

Me

Me deziras embracar tu

Por obliviar omno quon

Me ne povis facar hodie

Nigra festo

Nigra festo

Cavespere

Por festar la fakto

Ke ni vidis la fino

Di plusa nigra dio

Me regardas a tu

A tua forta kredo

Me, me volas alejo

Cavespere

Konsolaco

Me deziras tante

Me deziras sentar tua tusho

Perdita (hororo-rakonto)

Me tre prizas horroro-filmi e horroro-rakonti. Me trovis kurta obskura legendo en la interreto e chanjis ed extensis lu poke. Kompreneble me tradudis la rakonto en Ido.
La heroino di nia rakonto esas la 13 yari evanta yunino Finja. Elu sekrete amoreskas en Torsten qua esas nova skolano di elua klaso. Finfine Torsten questionas elu pri rendevuo. Ma ca unesma rendevuo divenos tote altra kom Finja expektabis.

PERDITA

HORORO-RAKONTO

Me amoreskis en nova yunulo de mea klaso. Torsten esis atraktiva e charmanta, ma anke tre misterioza yunulo. Un die ilu invitis me a sua hemo. Me esis tre emocata pro ke mea granda sekreta deziro vereskis! Nun me devis pripensar quala vestaro me portos. Me bezonis kelka dii por decidar pri ca desfacila questiono. Finfine me elektis bunta somero-robo.Torstan dicabis ke sua genitori ne esas heme e retornos erste ye la sundio.

Quande me arivis che ilu, omno esis perfekta. Torsten ornabis omno tre romantike kun kandeli. Ilu mem koquis por me e la dineo gustis tre friande. Ol tre impresis me, pro ke nur poka yunuli prizas koquar e havas tanta stilo.

Pos la dineo Torsten tiris me ad ilu e me regardis en sua obskura okuli. Me ridetis ed esis tre felica, Torsten kisis me e me ne rezistis. Me sentis me quale en la paradizo, ma ja esis tarde e me volis irar heme. Me promisabis a mea matro ke me retornabos ye dek kloki. Subite ilua vizajo obskureskis ed ilu diris kun tre serioza voco: "Tu ne povas forirar!"

Komence me pensis ke co esis joko. Me turnis me por irar a la pordo. Subite Torsten stacis direte avan me! Quale co esas posibla? Me turnis me a l'altra direciono e kureskis a la balkono-pordo, ma itere ilu stacis itere avan me. Me timeskis e ne povis plu movar e la yunulo tenis me fixe an mea manuo.

Torsten regardis intense a me. Lore ilu vokis a me:

"Tu devas restar che me eterne Finja!" e ilu ridis laute.

Me sentas paniko acensar en me. Me kriegis e finfine me liberigis me de lua ferma sizo. Me kuris rapidege a la pordo. "Quik me esos libera", me pensis.

Ma ante ke me atingis la pordo, Torsten stacis itere direte avan me. Irgeube me kuris, ilu esis quik ibe.

"Tu tote ne bezonas provar forirar de me", la yunulo susuris en mea orelo, "tu ne povos nultempe eskapar de me! Me esas fantomo e me povas esar omna-loke samtempe. Me esas tre sola Finja, ma nun ni esos kune por sempre."

De ca dio me esis kaptita en la domo di Torsten. Me pregas vi: helpez me!

Foresto (Kanto da The Cure)

Foresto - Kanto da The Cure

 

Un di la unesma texti quin me skribis en Ido esis la tradukuro di la kanzono "A forest" (Foresto) da la Angliana rokmuziko-grupo The Cure ek la yaro 1980.

Ca tradukuro desparis kun mea olda blogo. Nun me retradukis la Angliana texto aden Ido.

Me ankore tre amas ca kanto:

Foresto (A forest)

Proximeskez e videz

Videz aden l'arbori

Trovez la yunino

Se tu povas

Proximeskez e videz

Videz aden l'obskureso

Sequez nur tua okuli

Sequez nur tua okuli

Me audas elua voco

Vokante mea nomo

La sono esas basa

En la obskureso

Me audas elua voco

E kureskas

Aden l' arbori

Aden l' arbori

Aden l' arbori.

Subite me haltis

Ma me savas ke esas tro tarda

Me esas perdita

En foresto

Tote sola.

La yunino nultempe esis ibe

Esas sempre la sama

Me kuras aden nulo

Itere ed itere ed itere...

(Originala texto da The Cure, 1980)

Bonveno che la Blua Korvo

Bonveno che la Blua Korvo!

Me finfine decidis havar itere blogo en Ido. Quo esas Ido? Ido esas internaciona helpolinguo. Ido kreesis en la yaro 1907 kom reformita Esperanto da delegaciono de internaciona ciencisti.

Ante multa yari me havis blogo en Ido che la retaro "Parolez Ido". To esis granda eroro, pro ke Parolez Ido desaparis kun mea blogo.

Pro diversa privata e familiana aferi me ne okupis me pri Ido por kelka yari. Pos mea translojo a Berlin la situeso lente chanjis.

Mea intereso pri helpolingui itere vekis pro la linguo-apoliko por smartfoni "Duolingo". Per Duolingo onu povas lerni Esperanto. Me rikomencis lernar Esperanto e mem asistis kelka renkontri de Esperantisti en Berlin.

Sed me anke ye la fino di la yaro 2019 perceptis ke la Idistaro ankore esis tre aktiva. Me suprizesis per la multa nova libri en Ido. Mem havis originala romani da Brian Drake e Jose Cossio e multa nova tradukuri da diversa autori.

Kompreneble me rikomencis vidar la konocata feblesi di Esperanto. Esis poke ironioza ke me rirenkontris dum Zamenhof-festo pos multa yari la Idisto Eberhard Scholz ye la decembro 2019. Ni konversis kelke pri Ido ed Esperanto en Berlin.

Pos ca renkontro me lente e tranquile okupis me itere plu pri Ido. Me komprenis ke mea nova rezideyo en Berlin esas bona chanco por parolar Ido, pro ke Berlin havas lokala Ido-grupo.

Me pensis pri asistar la famoza venerdiala Ido-renkontro en Berlin. Ibe la Berlinala Ido-Amiki renkontris su en la domo di la sindikato Verdi ye omna venerdio pos-dimeze. Me hezitas kelka semani til me decidis en la februro 2020 asistar tala renkontro.

La renkontro esis bona surprizo. La olda e nova Idisti tre joyis pri mea aparo. To ne esis komprenebla pos longa yari de mea totala pasiveso en la Idistaro. Me quik entuziasmigis itere pri Ido, forsan plu mature e plu tranquile kam antee.

Me komencis skribar artikli por la revuo Ido-Saluto, skribas che la sociala retaro Facebook, lektas Ido-libri e skribas artikli por la Ido-Wikipedio.

Ca blogo esas sequanta logikala pazo. Me anke volas skribar e tradukar texti en Ido. Pro to me havas nun ca blogo.

Ma pro quo la titutulo „La Blua Korvo“. Nun blua esas la koloro di Ido quale multa savas. La korvo esas tre inteligenta ucelo e me tre prizas la poemo da Edgar Alan Poe „La Korvo“. Me anke tre prizis la amuza hororo-filmo da Roger Corman ek la yaro 1963 „La Korvo“ kun la marveloza Vincent Price en la rolo de Doktoro Erasmus Craven. Me spektis la filmo en la televiziono kom puero.

Me esperas ke anke ica blogo esos amuza e lektebla. Komenti esas sempre bonvenanta. Se vi deskovras linguala erori me pardonas e korektos li.

Me deziras agreabla lektajo!

Via 

Valodnieks