Kohlhaas

Michael Kohlhaas (segun anciena kroniko) Proxim la rivo di la Havel vivis, ye meze di la sisadeka yarcento, kaval-komercisto, nomata Michael Kohlhaas, filiulo di skolestro, ula di la maxim honesta e samtempe hororinda homi di lua tempo. - ica exterordina viro povabus valorar til lua evo de triadek yari kom la modelo di bona civitano. Il posedis en ula vilajo, qua ankore portas la nomo da lu, mi-farmajo, per qua komerco il mantenis bone sua vivo; la filii, quin sua spozino donacis a lu, il edukis segun timo avan Deo, laboremeso e fideleso; nulu di sua vicini, qua ne joyis pri lua yusteso kurte, la mondo devabus benedikar lua memoro, se il ne violacabis un di la vertui, L'interpreto di la legaleso nominis lu kom raptero ed ocidero. Uldie il kavalkis, kun kuplita yuna kavali, omna bone nutrita e brilanta, al exterlandano, e kalkulis jus, quale il la profito, quan il expektis ganar per to sur la merkati, volis kolokar, parte, segun modo di bona hosti, parte por nova profito, ma parte por la juado di la prezenteso: kande il atingis la Elbe, che impozanta nobelala kastelo, ye Saxona teritorio, renkontris barilo, quan il altre ne trovabis ye ca voyo. Il instante pauzis kun la kavali, pro ke forte pluvis, e vokis la baril-gardisto, qua balde pos to vidis per mal-humoroza vizajo tra la fenestro. La kaval-komercisto dicis, ke il apertez la barilo. „Quo nova esas hike?“ il questionis la doganisto pos kelka tempo, kande il livis la domo. „Suverenesala privileji“, ilta respondis avertante, „dotita a la junkero Wenzel von Tronka.“ - Do“, dicis Kohlhaas, „ka Wenzel esas la junkero?“ ed il regardis la kastelo, qua per brilanta kolmi radiis trans la ruro. „Ka l'olda mastrulo esas mortinta?“ - mortinta pro apoplexio“, respondis la doganisto, dum ke il apertis la barilo. „Hm! Esas domajo!“ dicis Kohlhaas. „Ula digna olda mastrulo, qua esis joyoza pri lua kun-homi, pri komerco e chanjo, ube irge il povis, il helpis, e konstruktigis petro-digo, pro ke un di mea kavalino extere, ube la voyo duktas a la vilajo, ruptis la gambo. Nu! Quon me restas debanta?“ il questionis ed ek-tiris la moneti, quin demandis la doganisto, penigive pro la mantelo, qua fluktuis en la vento. „Yes, oldo“, il adjuntis, quoniam ilta murmuris: „Hastez! Hastez!“ ed imprekis la vetero, „se la arboro en la foresto restis stacanta, esabus plu bona por me e vu“; e tale il donis a lu la pekunio e volas kavalkar. Il esis veninta preske sub la barilo, kande ja nova voco resonis: „Haltez ibe, la krinaro (kaval-komercisto)!“ dop lu de la turmo, ed il vidis, ke la kastel-administristo klozis frape la fenestro e decensis a lu. Nun, quo nova esas hike? Kohlhaas questionis su ipsa, e haltigis la kavali. La kastel-administristo venis ankore nodigante la jileto super sua korpulenta korpo, e demandis kurve stacante pro la vetero, la pas-bilieto. - Kohlhaas questionis: „La pas-bilieto?“ Il dicis kelkete konfuze, ke il, quante il savas, havas nulo, ke on deskriptez a lu, quala objekto esus ca kozo da la sinioro: Forsan hazarde il havos tala objekto. La kastel-administristo regardante lu de la latero, dicis, ke sen guvernala permiso-karto nula kaval-komercisto kun kavali darfas trans-pasar la frontiero. La kaval-komercisto asertis, ke il sepadek-foye en sua vivo sen tala karto trans-pasis la frontiero, ke il konocas exakte omna guvernala dekreti, qui relatas sua komerco, ke co versimile esus nur eroro, pro quo il demandis reflektar la tota afero, ke on reflektez la afero, nam sua jorno-voyajo esas longa ed il ne volus haltigita plu longe sen neceseso. Tamen la administristo respondis, ke il ne darfus tra-glitar ye la okadekesma foyo, ke pro to la dekreto recente aparis, e ke il ed povas komprar la permiso karto hike od mustas retro-irar de ube il venabis. La kaval-komercisto, quan ca ne-legala extorso-probo komencis chagrenar, pos kurta koncio decensis de la kavalo, donis ol a sua servisto e dicis, ke il deziras parolar ipse pri ca afero kun la junkro von Tronka. Il iris anke a la kastelo; la administristo sequis lu murmurante pri avara pekunio-raptemeri e lia profitoza sango-tiri, e la du per lia regardi mezurante aden la salono. Hazarde la Junker renkontris kelka gaya amiki drinkadante, e pro ula joko resonis sen-fina ridado inter li, kande Kohlhaas proximigis por depozar sua plendo. La junkro questionis: quon il deziras; la kavalieri, pos ke li des-kovris la stranjera viro, kalmeskis, tamen preske il komencabis lua afero koncerne la kavali, quik la tota eskortacho vokis: „Kavali? Ube li esas? E hastis a la fenestri por observar li. Li flugis, pro ke li vidis la brilanta kuplilo, segun la propozo di la junkro a la korto; la pluvo cesabis; kastel-pordisto ed administranto e servisti venis cirkum li, ed omni examenis la animali. L'unu laudis la sudor-foxo kun la front-makulo, ad altru plezis la kastan-bruno, la triesmo karezis la blanko kun makuli; ed omni opinionis, ke la kavali esus kam cervi, ed en la lando ne existas plu bona. Kohlhaas replikis gaye, ke la kavali ne esus plu bona kam la kavalieri, qui kavalkos sur li; e demandis komprar. La junkro, quan la impozanta foxo tre seduktis, anke demandis la preco; la administranto propozis komprar par de nigra kavali, quin il pro la manko di kavali kredis bezonar en la agro-kultivado; tamen pos ke la kaval-komercisto informigis lu, la kavalieri judikis li tro chera, e la Junker dicis, ke il pos la ronda tablo kavalkante volas vizitar rejo Arthur, se il tale evaluas la kavali., Kohlhaas, qua la kastel-intendanton e la administriston, dum ke li parolanta regardin jetis a la nigra kavalo- vidis susurar le amba, ne lasis mankar irgo pro obskura prevido por vendar la kavali. Il dicis a la Junker: „Sioro, me kompris la nigra kavali sis monati ante nun po 25 ora peci; donez a me 30, do vu havez li.“Du kavalieri, qui stacis apud la Junker, dicis pasable klare, ke la kavali valoras la preco, ma la Junker opinionis, ke il volus komprar la sudor-foxo po ca preco, ma il ne volus pagar po la nigra kavalo, e preparis su departar; a quo Kohlhaas dicis, ke il forsan ye sequanta foyo, kande il itere tra-iros kun lua kavalachi, il komencos kun lu; prenis konjedo de la Junker, sizis la reino di sua kavalo por departar. Ca-instante la kastel-intendanto iris ek la turbo, e dicis, ke il audus, ke il sen pas-bilieto ne darfas voyajar. Kohlhaas turnis su e questionis la Junker, ka ca formalajo esas vere konforma la justeso, pro ke ol ruinas lua tota komerco. La Junker respondis per embarasata vizajo dicante: „Yes. Kohlhaas, tu devas komprar la pas-bilieto, parolez kun kastel-intendanto ed irez heme.“ Kohlhaas asertis lu, ke il ne intencus eludar la dekreti, qui existas pro exportaco di kavali, il promisis dum lua veho tra Dresden komprar la pas-bilieto en la sekreta kontoro, e pregis, nur ca-foye lasar pasar lu, pro ke il ne savis irgo pri la demando. „Nun!“ dicis la Junker, pro ke jus itere la vetero komencis maleskar e lua membri tra-iris bruisante: lasez irar la glutemo. Venez!“ il dicis a la kavalieri, turnis e volis irar a la kastelo. La kastel-intendanto dicis turnite a la Junker, ke il adminime devis deponar gajo kom garantio, por ke il komprez la bilieto. La Junker itere haltis sub la kastel-pordo. Kohlhas questionis, quanta valoro de pekunio od objekti il lasez dop su kom gajo pro la nigra kavali? La administristo opinionis, murmurante en la barbo, il povus ya ipse lasar dop su la nigra kavali. „Komprenende“, dicis la kastel-intendanto, „co esas lo maxim oportuna; kande la bilieto esas komprita, il povas itere querigar la animali ye omna tempo.“ Kohlhaas, despiteskite pro ca insolenta demando, dicis a la Junker, qua frostante tenis la vamso-baski kontre la korpo, ke il ya vendar la nigra kavali, tamen ilca, pro ke jus ca-instante vento-shoko chasis granda kargo de pluvo e grelo tra la pordego, il, por finar la afero: „Se il ne volas liberigar la kavali, lore retro-pulsez lu super la barilo“, ie disaparis. La kaval-komercisto, qua ya vidis, ke il hike mustis evitar la , mizeroviolentemeso, decidis satisfacar la demando, pro ke il havis nula altra alternativo; il des-jungis la nigra kavali e guidis li a kavaleyo, quan la kastel-intendanto indikis. Il lasis dop su servisto ch la kavali, donis pekunio ad il, exhortis lu, ke il gardez la kavali til lua retro-veno, e durigis sua voyajo kun la restajo di kuplilo a Leipzig a la ferio, mi-certe, ka forsan pro kreskanta edukerio di kavali do povabus aparar tala dekreto en Saxonia. En Dresden, ube il, en ula di pre-urbi posedis domo kun kelka kavaleyi, pro ke il de hike praktikis lua komerco sur la min granda merkati di la lando, eventis, jus pos lua arivo, ye la sekreta kontoro, ube il da la konsilisti, de qui il konocis kelki, saveskis, quon advere lua unesma kredo ja dicis, ke la afero pri la pas-bilieto esis fablo. Kohlhaas, a qua la mal-humuroza konsilisti, segun lua demando donis dokumento pri la sen-motiveso pri to, ridetis pri la joko di la magra Junker, quankam il ne esis certa, quon il tendencis per to; e la kuplilo de la kavali, quan il duktis che lu kelka semani plu tarde komprabis kontente, sen plusa mala sentimento, ecepte lo pri la generala mizero en la mondo, il retro-iris a la Tronkenburg. La kastel-intendanto, a qua il montria la dokumento, ne dicis irgo pri to, e dicis, a la questiono di kavalo-komercisto, kad il povus retro-recevar la kavali; il irez ad-ifre e querez li. Ma Kohlhaas ja saveskis, kande il iris tra la korto, la des-agreabla evento, ke sua servisto, pro barilo en la Tonkenburg, Il questionis la puero, qua donis a lu la mesajo, quon lore ilta facis e qua dum ke flegis la kavali, pos quo ilta respondis, il ne savas to, e pos to por la kaval-komercisto apertis la kavaleyo, a qua la kordio esis ja inflita pro mala presento, en qua li stacis. Ma quale granda esis lua astoneso, kande il vice sua du glata e bone nutrita nigra kavali vidis paro de magra deperisita kavalachi. Osti, ye qua on povabus akrochar vesto-peci, krinari e pili, sen sorgado e flegado, kun-glutinita: la vera imajo di la mizero en la animal-regno! Kohlhaas, vers qua la kavali bramis per febla movo, esis extreme indignita e questionis, quo eventis kontre sua kavali? La puerulo, qua stacis apud lu, respondis, ke nula acidento eventis kontre li, ke li anke recevabus la necesa forejo, ma ke, pro ke jus esis rekolto-tempo, pro manko di tir-animali, poke bezon-esis sur la agri. Kohlhaas maledikis pro ca infama e komplota violentemeso, tamen konciante lua esvano il retenis lua iracego, e preparis su livar la raptala nesto kun la kavali, kande la kastel-intendanto da diskuto esis advokita, aparis e questionis, quo esus nova hike? „Quo esas nova? Kohlhaas respondis. „Qua permisis Junker von Tronka e lua viri uzar mea dope restanta nigra kavali relate la agrala laboro?“ Il adjuntis, ka lo esus aceptebla? probis la exhaustita kavalin ecitar per vergo-stroko, e montris a lu, ke li ne esis movebla. La kastel-intendanto, pos ke il dum kurta tempo arogeme regardis, replikis: „Videz la grosiero! Ka l'impertinanto prefere dankez deo, ke la kavalachi en-to kavali la forejon, quan donesis a li, ganabus, sur la ruri? Il finis, il ne facez irga stultaji, od il vokis la hundi por tale krear repozo ye la korto. - A la kaval-komercisto batis la kodio kontre la vamso. Il deziregis jacar la sen-valoro aden fango e sua pedon pozar adsur lua kupatra vizajo. Ma lua venjemeso , qua similesis oro-balanco, ankore shancelis, il esis avan la barilo di sua propra pektoro, ankore ne certa, ka ula debo abasis lua adverso; e dum ke, l'insultadon glutante, iris a la kavali, ed a li, konsiderante la cirkonstanci, prontigar la krinari, il questionis per abasata voco: pro quala eroro la servisto esis relegita? La kastel-intendanto respondis: „Pro ke la kerlo esis arogema en la korto! Pro ke il rezistis su kontre la necesa chanjo di la kavaleyo, e demandis, ke la kavali di du celibi, qui venis a la Tronkenburg, pro lua kavalachi mustabus pasar la nokto en la strado!“ - Kohlhaas donabus la valoro di la kavali, se la servisto esabus prezenta ed il povabus komparar la deklaro di qua edas u gros-labia kastel-intendanto. Il ankore stacis, e glatigis la tufoza kapo e reflektis, quon il agez en sua stando, kande subite chanjis la situeso, e la Junker Wenzel von Tronka, kun turbo de kavalieri, servisti e hundi venante de la leporo-chasoarivis rapidege.a la kastel-korto. La kastel indendanto, kande il questionis, quo eventabus, facis quik la parolo., e dum ke la hundi, dum la regardo di la stranjero, de un latero li intonis ocidala ululado, e la kavalieri de la altra imperis a li tacar, il montris a lu, ye la maxim odioza deformuro dil afero, quon ca kaval komercisto, pro ke lua nigra kavali poke uzesis, quala revolton reprezentas. Il dicis, kun ridado mokema, ke il refuzas agnoskar la kavali kom le sua. Kohlhaas vokis: „Li ne esas mea kavali, severa mastro! Li ne ess la kavali, qui valoras triadek or-peci Me retro-demandas mea bon-nutrita e sana kavali!“ La Junker, en qua vizajo aparis rapida paleso, decensis de la kavalo, e dicis: „Se la H … A … ne volas prenar kune la kavali, lore il neglijez, Venez, Günther!“ il vokis – Hans! Venez!“ batante la polvo per manuo ek la pantalono; e: „Ad-portez vino“ il ankore vokis, kande il kun la kavalieri stacis sub la pordo; ed eniris la domo. Kohlhaas dicis, ke il prefere igas querar la sen-peligisto e la kavali for-jetigas adsur la reziduo-amaso, kam li tam kam li esas duktar a lua kavaleyo en Kohlhaasenbrück. Il lasis stacar la kavali indiferente, acensis sua bruno, dum ke il certigis, ke il savas facar yusteso a su, e for-kavalkis. Rapidege sur la voyo vers Dresden il ja esis, kande il, ye la penso a sua servisto, e la plendo, qua on duktis kontre lu sur la kastelo, komencis pazope kavalkar sua kavalo, ante ke preske mil pazin facabis, sua kavalo, itere turnis, ed a la preiranta questionado di la servisto, quale“ semblis a lu racionoza e justa, kurvigis vers Kohlhaasendrück. Nam ula justa, kun la kaduka aranjuro di la mondo ja konocata sentimento facis lu, malgre la suportita ofensado, bon-volanta, se fakte nur a la servisto, quale la kastel-intendanto asertis, esus imputar speco de debo, la perdo di la kavali, kom justa sequo di lo, rezignar. Kontre to altra bonega sentimento dicis a lu, e ca sentimento forteskis dum la plusa kavalko, ed omna-loke, ube il lojeskis, audis pri la ne-yustaji, qui omna-die facesis kontre voyajisti sur la Tronkenburg: ke, se la tota evento, quale semblas, nur komplotita esas, il devas per tuta di sua povi prokurar yusteso a su ipsa pro la suportita ofenso e por la sekureso di futura sam-civitani. Tam balde, ke il arivis en Kohlhaasenbrück, Lisbeth, sua fidela spozinon, embracis, e sua filii, qui cirkum sua genui joyegis, kisabis, questionis quik pri Herse, la grand-servisto: e kad on nulon audis pri lu? Lisbeth dicis: „Yes, maxim kara Michael, ca Herse! Imaginez, ke ca des-fortunoza homo, cirkum dek-e-quar dii ante nun, kompatinde abatanta, hike aparis; no, tante abatanta, ke il ne povas libere respirar. Ni kushis lu, ube il forte sputis sango, ed audis, pos nia iterita questioni, ula naraco, quan nulu komprenis. Quale il da tu kun kavali , quin on ne permisis pasar la tra-ireyo, restis dope sur la Tronkenburg; quale on per male traktadi koaktis lu livar la kastelo ; e quale il ne povabus prenar kun su la kavali.“ - „Do“ dicis Kohlhaas dume des-metante la mantelo. „Ka il esas ja ri-saneskis?“ - Eceptite la sango-sputajo“ - el respondis, „mi-voye. Me volis quik sendar servisto a la Tronkenburg por sorgigar la flego di la kavali til tua arivo Lore la Herse sempre vere manifestis, ke il esas loyala avan ni, fakte kam nula altru, tale ke me ne havis irga motivo pozar en dubito to e kredar, ke la kavali pro altra kauzi esis perdita. Ma il juris avan me, ke nulu irez a ca rapto-nesto, e la animalin konsiderear kom perdita, se me ne volas sakrifikar irga homo por to.“ - „Ka il ankore jacas en lito?“ Kohlhaas questionis liberiginte su de la kravato. - „il iris“, el respondis, „depos kelka dii il ja promenas sur la korto, kurte, tu vidos“, el duris, „ke omno esas justa, e ke ca evento esas un di la malicaji, quin on permisis a su de kurta tempo sur la Tronkenburg kontre la stranjeri.“ - Lo me devas unesma-foye verifikar“, respondis Kohlhaas. „Vokez lu a me, Lisbeth, se il bone standas!“ Per ca vorti il sideskis aden la stulego e la spozino, qua tre joyis pri lua kalmeso, iris e queris la servisto.„Quon tu facis en la Tronkenburg?“ questionis Kohlhaas, kande Lisbeth kun ilu eniris la chambro. „Me jus ne esas kontenta kun tu.“ - La servisto, ye qua fala vizajo dum ca vorti montris makulizita redeso, tacis dum kurta tempo, ed:“ Vu esas justa, mastro! „il respondis: nam un sulfo-filo, quan me per submiseso a la volo di deo portis ku me, por la raptema nesto, de qua me esis chasita, bruligar, me jetis, kande me audis ploranta infanto, aden la Elbe-aquo, e pensis: fulmino da deo cindrigez olu, me ne volas lo!“ - Kohlhaas dicis perplexe: „Ma pro quo tu efektigis tua for-pulso ek la Tronkenburg?“ - Pos to Herse: „Per ula mala stroko, mastro“ , e sikigis la sudoro de sua fronto: Ma eventinto esas ne-alterebla. Me volis, ke la kavali ne ruinesis per la agro-laboro, e dicis, li esus ankore yuna e nul-tempe tirabus.“ - Kohlhaas respondis probante celar lua konfuzeso, ke tu hike ne dicis la tota vereso, nam la kavali esas ja ye komenco di la pasinta printempo poke en harneso. „Tu povabus sur la kastelo“, il duris , „ube tu esis ulu spezo de gasto un- o plur-foye, kande jus, pro urjanta rekolto esis necesa,, tu devabus esar servema.“ - „Ton me akurate agis, mastro“, Herne dicis: Me pensis, pro ke li facis mal-humuroza vizaji, quante nocos, se la nigra kavali nun laborar. Ye la triesma matino me jungis li, e transportis tri veturedo frumento“ - Kohlhaas, di qua kordio elevis, abasis l'okuli a la suloe dicis: „Pri to nulu dicis irgo a me, Herse!“ - Herse certigis lu, ke to esas tale. „Mea ne-afableso“, il dicis, „esis, ke me la kavalin, kande li ye dimezo apene manjabis, ne volis itere jungar; e ke me a la kastel-intendantoe ed al administranto, kande li propozis a me, pro to gratuite recevar forejo, e sparar la pekunio po forejo, quon vu lasis dop su, respondis – me agus irgo altra, me turnis e for-iris.“ . „Ma pro ca ne-komplezemeso“, dicis Kohlhaas, „ on ne for-pulsis tu ek la Tronkenburg.“ - „Deo impedez“ , vokis la servisto, „pro ula sen-dea mala ago! Nam ye vespero on duktis la kavali di du kavalieri, qui venis a la Tronkenburg, aden la kavaleyo, e le mea ligesis fixe an la stablo-pordo. E kande me questionis la kastel-intendanto, qua li ibe duktis, la nigra kavali prenis sur me, ube la animali nun restos, il ofris a me porko-stablo, qua esis erektita ek lati e planki apud la kastel-muro.“ - „Ka tu opinionas, „Kohlhaas inter-ruptis lu, „ol esis tante mala spaco kontenanta por kavali, plu similesis porko-stablo kam stablo.“ - „Esis pork-stablo, mastro“, respondis Herse, reala e vera pork-stablo, en qua la porki ek- ed eniris , e me ne povis stacar.“Versimile altra apta shirmeyo ne trovebla por la nigra kavali“, dicis Kohlhaas; „la kavali di la kavalieri esis quaze avantajizita:“ - „La spaco“, la servisto respondis, dum ke il abasis la voco, „esis streta. Jus sep kavalieri lojis en la kastelo. Se vu esabus, vu kelke proximigabus la kavali. Me dicis, me volas serchar lokacar stablo en la vilajo, ma la kastel-intendanto pretextis., ke il mustas surveyar la kavali e me ne darfas for-duktar li de la korto. .“ - „Hm!“ Kohlhaas dicis. „Quon tu replikis a to?“ - „Pro ke la administranto dicis, la amba gasti pasas nur la nokto, e ye la nexta matino pluse kavalkos, do me duktis la kavali aden la pork-stablo. La sequanta dio pasis, sen ke lo eventis; e kande la triesma komencis, on dicis, ke la mastri ankore loyor dum kelka semani en la kastelo.“ - „Fine ne esis tante mala, Herse, en la porko-stablo°, dicis Kohlhaas, „kam ol komence prizentis a tu, kande tu odorabis ol antee.“ - „esas vera“ , respondis ilta. „Pro ke me kelkete balayabis la loko, ol esis aceptebla. Me donis a la servistino un grosho, por ke el altra-loke lojigez la porki. Dum la jorno me anke exekutis, ke la kavali povis staceskar, per ke matine me for-prenis la lati, e vespere retro-pozis li. Do li vidis kam gansi ek la tekto e regardis vers Kohlhaasenbrück o ad altra loko, ube esas plu bona“, - „Quo do?“, Kohlhaas questioni, „“pro quo en omna mondo on for-pulsis tu?“- „Mastro,, me dicas a vu“ - replikis la servisto, „pro ke on volis liberesar de me. Pro ke li la kavalin, tam longe kam me esis prezenta, ne povis ruinar. Omna-loke li grimasis, en la korto ed en la servisteyo, des-agreabla vizaji; e pro ke me pensis, se vi facas muzeli, ke oli ek-artikigis, do li uzis l'okaziono e for-pulsis me de la korto.“ - „Ma la motivo!“ Kohlhaas vokis. „Li ya havis irga motivo - „Ho advere“, respondis Herse, „e la maxim yusta.. Ye la vespero di la duesma dio, quan ni pasis en la pork-stablo, ,me prenis la kavali, qui kelkete sordideskis, e volis kavalkar li a la balneyo, E ibe sub la kastel-pordego me volis turnar me audis l'intendanto e la administranto, kun servisti, hundi e bastonegi dop me vokante: haltez la pendindo! Quale se li esis posedata. : Teil 2 La pordego-pordisto baras la voyo a me; e pro to me questionas lu e la tumultanta turbo, qua proximeskas a me: Quo eventa? Respondas la kastel-intendanto, e sizas la bridi di mea amba nigra kavali. Ad-ube Il volis kun la kavali? Il questionas. E sizas ye mea pektoro. Me dicas: Ad-ube me volas? Mil diablo! A la balneyo me volas kavalkar. Ka Il pensas, ke me - ?, A la balneyo? vokas la kastel-intendanto. Me volas te, eskrokero, instruktar natar sur la armeo-strado a Kohlhaasenbrück! e tiris ad-infre me per malicoza ocido-furio, il e la administanto, qua sizis mea gambo, de la kavalo, tale ke longe kam me esas jacas en la fango. Ocido! Grelo! Me vokas, harneso e kovrili jacas , e pako de linjaro de me, en la stablo; tamen il e la servisti, dume la administranto for-duktas la kavali, per pedi e flogili e bastonegi atakas me , tale ke mi-mortinte me sinkas dop la kastel-pordego. E kande me dicas: La rapt-hundi! Ad-ibe li duktas la mea kavali e levas me: Ek-pulsez ilu ek la kastel-korto! krias l'intendanto, e: Sizez, Kaiser! Sizez, Jäger! Sonigas, e: Sizez, Spitz! e hundaro di chaso de plu kam dek-e-du hundi atakas me. Pos to me ruptas, esis stango, o lo simila, de la fenco. e me sternas morte apud me tri hundi; ma pro ke me esis tormentita da mizeroza morduri, me mustas retro-irar. Siflilo akre sonas la hundi a la korto, la pordego.-klapi klozesas, anke la riglo.; e en la strado me esvanas.“ - Kohlhaas dicis, kun pala vizajo, e koaktata friponajo: „Ka tu anke ne volis for-fugar, Herse?“ E pro kr ilco regardis ad-infre avan su, kun obskura redeso: „Dicez la vereso a me; a tu ne plezis en la pork-stablo; tu pensis, en la kavaleyo en Kohlhasenbrück esas omna-foye plu bona.“ - Mil diabli!“ vokis Herse, koliaro e kovrili me lasis dop me en la pork-stablo ed anke pako de linjaro. Se me ne prenabus tri imperiala taleri quin me, en red-silka kravato, celabus dop la kripo? Fulmino,n inferno e diablo! Se vu tale parolas, lore me deziras, la sulfo-filon, quan me for-jetis, itere acendar!“ - „Nu,.nu!“ dicis la kaval-komercisto: ne esis intensita maligne! Ton vu dicis, quon me kredas vortope, e dum la supeo, se ol venos en diskuto, me volas prenar ipse. Me kompatas, ke tu en mea servo mustis suportar tante multa sufrado.; irez, Herse, kushar. On donez a tu botelo de vino, e konsolacesez, On donos a tu yusteso!“ Pos to il levis, facis listo pri l'objekti, quin la chef-servisto lasis dop su en la pork-stablo; specigis la valoro dil objektiq; anke questionis, quante alte il evaluas la kuraz-spenso, e lasis for-irar lu, pos manu-preso. Lore il naracis a Lisbeth, sua spozino, la tota afero e l'interna kohero dil eventi, e deklaris ad elu, quale il esus rezolvinta por demandar la publika yusteso por su, e joyis, vidar, ke el relate ca rezolvo sustenis lu per tota anmo. Nam el dicis, ke tante ofte altra voyajisti, forsan min pacienta kam ilu tra-iros ta kastelo, ke esus verko di deo, haltigar des-ordinajo kam ica, e ke el volas pagigar la spensi, quin la proceso efektigos. Kohlhaas qualifikis lu kom sua brava spozino, joyis ca dio e la nexta dio pri elu en la mezo di sua filii, e departos balde, se la tempo permisas, a Dresden por plendar avan la tribunalo. Hike il kompozis, per la helpo di juroskonsulto, qüan il konocis, ula reklamaco, per qua il, pos minucioza deskripto di la delkto, quan la Junker Wenzel von Tronka kontre lu e lua servisto Herse facis, por lego-konforma puniso, restaurar di la kavali al antea stando, e propozas kompenso pro la domajo, quan il e sua servisto suportis. la afero esis fakte klara. La fakto, ke la kavali kontre-lege fenesis fixe, jetis krizala lumo a cetero omna, e mem se on volabus konjektar, ke la kavali maladeskis pro nura hazardo, mem kande la demando di la kaval-komercisto itere a lu retro-donar li ri-sanigite, ankore esabus yuste. Nule Kohlhaas indijis amiki, kande il cirkum-regardis en la rezido, qui promisis sustenar vivoze lu koncerne la kozo-stando; l'extensanta komerco, quan il praktikas kun kavali, favoras a lu la konoceso e la honesteso, kun qua il laboris, la bon-volo di la maxim importanta viri di la lando. Il dejunis che sua advokato, qua ipsa esis estiminda viro, plur-foye iris gaye a la tablo, lasis dop su ula sumo de pekunio, por furniso di la procesi-spensi; e retro-iris pos kelka semani tote kalmigite pri la rezulto di sua proceso, a Lisbeth, sua spozino, a Kohlhaasenbrück.Tamen pasis monati, e la yaro finis, ante ke il ek Saxonia nura expliko pri la plendo, quon il ibe prizentabis, tacante mem min multe recevis la rezolvo ipsa. Il questionis, pos ke il nove plur-foye che la tribunalo facis demando, sua juriskonsulto, per intima letro, quo efektigas tante granda tardigeso, e saveskis, ke la plendo segun plu alta notifiko, che la Dresdala tribunalo, esus tote abatita. - A la astonanta retro-letro di la kaval.komercisto, quo esas la motivo por to, anuncis ilto: ke la Junker Wenzel von Tronka kun du yuna mastrii, Hinz e Kunz von Tronka, esus paranta, di qua unu esas varsisto che la persono di la siorulo, la altra mem chambristo. - Il ankore konsilis lu, ke il sen plusa penadi di la yurala instanco probez retro-rececar sua kavali, qui esas sur la Tronken-kastelo, e komprenigar lu, ke la Junker, qua nun sejornis en la chefurbo, semblante instruktis lua homi, livrar li a lu; e klozis per la demando, adminime lun, se il ne volas kontentesar per co dispensar lu per plusa komendi en ca afero. Kohlhaas sejornis dum ca tempo jus en Brandenburg, ube la urb-kapitano, Heinrich von Geusau, a qua apartenis la gubernio Kohlhaasenbrück, jus okupis, ula importanta kapitalo, qua esis atribuita al urbo por konstruktar plura salubra establisuri, por maladi e povri. Precipue il penis, mineral-fonto, qua ek-fluis proxim vilajo en ca regiono, di qua remediiveso on expektis plu multe kam la futuro plu tarde verifikis, instalar por la kustumo dal invalidi, e pro ke Kohlhaas a lu, pro kelka relato , dum ke il sejornis en la korto, esis konocata, do il permisis Hersen, la chef-servisto, a qua doloro molestis dum la aspirado en la pektoro, depos ta mala dii en la Tronkenburg, probar l'efiko di la mikra mineral-fonto, provizita per tekto e bordizo. Eventis, ke l'urbo-kapitano esis prezenta, ye la bordo di la baseno, en qua pozabis, por exekutar kelka oficala aranji, kande ilto, per kuriero, quan sua spozino sendis pose, recevis la depresiganta letro da lua advokato de Dresden. L'urbo-kapitano, qua, dum il konversis kun la mediko, perceptis, ke Kohlhaas un lakrimon adsur la letro, quan il recevabis ed apertabis lasis falar, proximeskis a lu ye amikala e kordiala maniero. E questionis lu, quala acidento atingis lu; e kande la kaval-komercisto sen respondo prizentis: nun frapis ca honorizinda viro, a qua ca abomininda ne-yustajo, quan on facabis kontre lu en la Tronkenburg, e pro la sequo di qua Herse versimile dum-vive, malade jacos en lito, esis konocata, la shultro e disis la lu, il ne e esez sen kurajo; il volas helpar lu. Ye la vespero, kam la kaval-komercisto, segun lua impero, iris a la kastelo, il dicis a lu, ke il nur peticionon kompozas kun kurta expozo di la kazo, al elektante princo de Brandenburg, adjuntez la letro dil advokato, e pro la violento, quan on permisis a su, en Saxona teritorio, kontre lu, volas apelar la suverena protekto. Il promisis lu, la peticiono, en altra paketo, qua ja esas pronta portar en la manui dil elektanta princo, qua pro lu infalibre, se la cirkumstanci permisis, arivas che l'elektanta princo en Saxonia, e plu multe kam tala pazo ne esas necesa por lu che la tribunalo en Dresden, malgre la arti di la Junker e lua adheranti prokurar yusteso. Kohlhaas vivoze joyis, dankis l'urbo-kapitano , pro ca nova bon-volo, tre kordiale; dicis, il regretas , ke il ne, sen irga pazin facar en Dresden, prizentis sua kazo; e ne-mediate en Berlin; e pos ke il, en la kontoro dil urb-tribunalo, la plendo, segun la demando, kompozita, ed al urb-kapitano trans-donabis, il retro-iris plu-kalmigite pri la fino di lua afero kam irg-kande a Kohlhaasenbrück. Ma il havis, ja pos poka semani plu tarde, la chagreno, da judiciala oficisto, qua pro aferi dil urb-kapitano iris a Potsdam, saveskar, ke l'elektanta princo la peticionon trans-donis a lua kancelero, a la komto Kallheim, e ke ilco ne mediale, quale plu oportuna esabus, che la korto en Dresden pro exameno e puniso di la violenta ago, ma pro provizora, plusa informaco che la Junker von Tronka konvencionaris. La judiciala oficisto, qua, avan la lojeyo di Kohlhaas, en la veturo, semblis havar la misiono, facar a la kaval-komercisto ca informo, ne povis donar relate la questiono: pro quo on tale procedas? ne respodar kontentigante. Il nur adjuntis: l'urb.kapitano dicigis a lu, il esez patienta; semblis opresanta, durigar sua voyajo, ed erste ye la fino di la kurta konverso Kohlhaas divinis, ek kelka hazarda vorti, ke la komto Kallheim divenis bofrato di la gento von Tronka. - Kohlhaas, qua ne plus havis joyo pri nek sua kaval-kultivo, pri nek domo e korto, preske pri spozino e filii, tra-vivis, dum trista timo, la nexta monato; e tote segun sua expekto venis , pos fluo di la tempo, Herse, a qua la balno efektivis kelka kalmigito, retro de Brandenburg, kun ula, un plu granda reskripto akompananta letro dal urb-kapitano, kun la kontenajo: il regretas, ke il ne povas agar irgo relate lua afero; il sendas a lu ula a lu arivita, rezolvo di la statala kancelereyo, e konsilas lu, la kavalin, quin il en la Tronkenburg lasis dop su, itere querar, e cetere la kazon lasar repozar. - La protokolo dicis: il esas, segun la raporto di la Tribunat en Dresden, ula ne-valoranta plendemo; la Junker, che qua il lasabis dop, ne retenas ici de il, ye nul-maniero. Il irez a la kastelo por querar li, o adminime informigar la Junker, savigas, ad-ube il sendez li a lu; ma la statala kanceleyo, ma omna-kaze il indulgez lu per tala molestado e shikanado. Kohlhaas, ad il nule importis pro la kavali – il sentus sama doloro, se la kazo koncernus kelka hundi – Kohlhaas spumifis pro iraco, kande in recevis ta letro. Il vidis, tante ofte ula bruisado esis audebla sur la korto, kun la maxim des-agreabla expekto, qua movigis irga-tempe sua pektoro, vers la pordo-voyo. Ka la homi di la yuna mastro aparas ed a lu, forsan mem kun pardono, la kavalin, konsumita pro hungro e deperesita pro chagreno, retro-duktus; la unika kazo, en qua sua, da la mondo bone kultivita anmo a nulo, quon lua takto tote adaptesis, esis pronta. Ma il audis ja pos kurta tempo, da konocato, qua preter-iris la strado, ke la kavali sur la Tronkenburg pose same kam ante apartenis la cetera kavali di la agro-kultivisto; e meze tra la doloro, la mondon des-kovrar dum tante granda des-ordino, subite esforcis acensar ula interna kontenteso, vidar sua propra pektoro en ordino. Il invitis balifo, sua vicino, qua de-longe bone konocis la projeto, sua domenin plu-grandigar per la kompro di la tereni, qui tushas lia limiti, e il questionis lu, pos ke ilto esis vizitanta che lu, quante il volas donar po sua domeni, en Brandenburg ed en Saxonia, domo e korto, ol esez klovagita o ne? Lisbeth, sua spozino, paleskis da ca vorti. El turnis, e levis sua maxim yuna filio, qua dop elu ludis sur la sulo, regardi, en qui la morto reflektis su, preter la reda vangi dil infantulo, qua ludis kun elua koliaro, a la kavalo-komercisto ed ad ula dokumento, quan il tenis en la manuo. La balifo questionis, a lu astonive regardante, pro quo il subite naskis ca stranja pensi; pos quo ilto respondis per tante multa gayeso, quan il povis obtenar koakte, respondis: La penso, vendar sua mi-farmajo, an la rivi di la Havel ne esus tre nova; li amba ia ofte diskutis pri ca objekto; sua domo en la pre-urbo di Dresden esus, kompare kun to, nura apendico, qua ne importanta; e kurte, se me povas konvinkar vu, asumar amba tereni, lore il montroe su pronta konkluzar kontrakto kum lu. Il adjuntis per kelkete koaktata joko, Kohlhaasenbrück ne esas ya la mondo; povus existar intenci , komparate kun oli, sua menajo, kom ordinema patro, dominacar, esas sub-ordinata e sen-valora; e kurte, sua anmo, il devus dicar a lu, esas orientizita vers granda skopi, pri qui il forsan balde audos. La bafilo, kalmigite per ca vorti, dicis, ye ula gayoza maniero, a la muliero, qua kisis l'infanto plur-foye: Il demandez ya ne la tota pekunio sam-tempe? Pozis chapelo e bastono, quin il tenabis inter la genui, a la tablo, e prenis la pagino, quan la kaval-komercisto tenis en la manuo, por tra-lektar ol, Kohlhaas, dum ke il proximeskis a lu, kalrigis lu, ke ol esas kompro-kontrakto, kompozita da lu, qua eventuale finas pos quar semani; montris a lu, ke en to nulo mankas kam la signaturi e l'inserti di la sumi relate la kompro-preco ipsa e ed anke la retro-pazo, co esas la pago, se il interne quar semani retretas; ed ankor-foye exhortis gaye lu ofrar asertante, ke il esas c e ne volas facar granda formalaji, La muliero iris hike ed ibe en la chambro, lua pektoro flugis, tale ke la tuko, kontre qua la puerulo tiris, preske tote falis de lua shultro. La balifo dicis, ke il ya tote ne povas evaluar la valoro di la domeno en Dresden, pos to Kohlhaas, letri, qui dum la kompra esis kambiita, prizentante, respondis, ke il olun po 100 oro-moneti evaluas, quankam ek to aparis, ke il preske la duimon pagabis plu multe. La balifo, qua unfoye ri-lektis la kompro-kontrakto, ed anke en to de sua latero, ye stranja maniero, trovis stipulita la libereso, retro-pazis, dicis, ja mi-rezolvinta, ke il la kavali en la kavaleyi, ne povas uzar, ma Kohlhaas respondis, ke il entote ne volas vendar la kavali, e ke il anke kelka armi, qui pendas en la armo-magazino, volas havar restante, do – ilto ankore hezitis e hezitis, e repetis l'ofro, quan il ja recente unfoye mi-jokeme, mi-serioze, sen-valora avan la reala preco di la domeno, facis dum promeno. Kohlhaas prizentis inko e plumo a lu, por skribar; e pro to la balifo, qua ne fidis a sua sensi, ankore unfoye questionabis lu, ka il parolas serioze? e la kavalo komercisto kelkete otenseble: ka il kredas, ke il nur jokas kun lu? Do ilto prenis, advere per reflektinda vizajo, la plumo, e skribis, kontre to il tra-strekizis la punto, en qua pri la pago, se la vendanto repentas la komerco,, pri to on parolas, obligisa ula presto de 100 oro-moneti a la hipoteko di ls Dresdala tereno, quan il per nul maniereo volis komprar; e lasis a lu tota liberaleso dum du monati , itere retretar de la komerco. La kaval-komercisto, emocita pro ca procedo, sukusis lu kun multa kordialeso la manuo; e pos ke li ankore, quo esis ula chef-kondiciono, konvencionis, ke quarimo di la kompro-preco esas pagenda infalible quik kontante, e la restajo, en tri monati , en la Hamburgala Banko, esez pagenda, ilto klamis vino, por joyigar su pri la fortunoza afero. Il dicis a servistino, qua eniris kun la boteli, Sternbald, la servisto, selizez la fox por lu; il devas, ton il dicis, kavalkar a la chef-urbo, ube il havis exekuti; e savigis, ke il balde., kande il retro-venabos. Plu-sincere pri to, quon il nun ankore volas celar, informar. Pos to, varsante en glasi, il nformigis su da la Polono e la Turkiano, qui lore l'una kun l'altra esis en konflikto; implikid la bafilo en diversa politikala konjekti pri to, tandem ankor-unfoye drinkis vers lu okazione la suceso dil afero, e dicis adio. . - Kande la bafilo livabis la chambro, Lisbeth genu-pozis avan lu. „Se tu me irge“, el vokis, „me e l'infanti, quin me parturis por tu, portas en tua kordio: se ni ne ja avance, pro quo, me ne savas, esas repulsita: lore dicez a me, quo signifikas ca hororinda prepari!“ Kohlhaas dicis: „Maxim kara spozino, nulo, quo ankore tu, tale quale la fakti esas, darfus des-quietigar tu. Me recevis resolvo, per qua on dicas a me, ke mea plendo kontre la Junker Wenzel von Tronka esas ula nul-valoranta shikanado. E pro ke hike mis-kompreno devas existar: do me esas rezolvinta, ankor-unfoye mea plendon prizentar personale che la guvernerio ipsa.“ - §Pro quo tu volas vendar tua domo?“ el klamis, levante su kun perturbita gesto. La kaval-komercisto, elun benigne presante a sua pektoro, respondis: „Pro ke me en ula lando, maxim kara Lisbeth, en qua on ne volas protektar segun la yusteso, ne . volas habitar, prefere esar hundo, se on batas me per pedi, kam homo!. Me esas certa, ke mea spozino pri to, tala opinionas, kam me.“ - „De ube tu savas“, elto questionis sovaje, „ke on ne protektos relate tua sedun yuro? Se tu proximeskos a la sioro diskrete, quale konvenas, per peticiono, de ube tu savas, kad ol eskartesas, o kun refuzo audar tu respondizos?“ - „Nu“, Kohlhaas respondis, „se mea timo relate to esas sen-motiva, lore me domo ne ja esas vendita. La mastro ipsa esas yusta; e se me sucesos, tra li, qui cirkumas lu, venar a lua persono, lore me ne dubitas, me prokuros a me yusteso, e gaye retro-venos min kam un semano a tu e mea anciena aferi. Lore me volas ankore, „il adjuntis kisante elu, „til la fino di mea vivo restar che tu! Tamen esas prudenta“, il duras, „ke me omna-kaze expektos, e pro to me deziras, ke tu kun l'infanti ye kelka tempo, se lo esas posibla, departasa tua onklino en Schwerin, quan tu ja de longe volas vizitar.“ - „Quo?“ klamis la menajerino. „Me irez a Schwerin? Trans la frontiero kun l'infanti, che mea onklino en Schwerin?“ E la hororo sufokis lua voco. - „Komprenende“, Kohlhaas respondis. „e lo, se esas posibla, por ke me dum la pazi, quin me volas agar relate mea afero, ne povas trublita da egardi.“ - Ho, me komprenas te!“ el klamis. „Tu nun ne bezonas plu multe kam armi e kavali, omnon altra povas prenat, qu volas.!“ E pose el turnis, prosterrnis su en stulego, e ploris, - Kohlhaas dicis perplexe: „Maxim kara Lisbeth, quon tu facas? Deo benedikabis me per spozino ed infanti e havajo; ka me cadie unesmafoye dezirez, ke lo chanjesus?“ Il sideskis che elu, qua dum ca vorti, redeskante embracis ilu amikale. - „Dicez a me“, karesante la lokli ek lua fronto, „quon me agez? Ka me renuncez mea afero? Ka me irez a la Tronkenburg e demandez la kavaliero, ke il retro-donez la kavali a me, hisez me, ed ad-potez?“ - Lisbeth ne audacis dicar: yes!, yes!, yes! - el sukusis plorante la kapo, el presis forte lu a su e kovris ilua pektoro per kisi. „Nu do!“ Kohlhaas klamis, „se tu sentas, ke a me, en kazo ke me durigez mea komerco, devas donesar a me yusteso; lore permisez me la libereso., qua esas necesa por realigo di ol. !“ E pos to il levis su edicis a la servisto, qua avizis a lu, ke la fox esas selizita: morge mustas anke harnesizar le bruna por vehar sua spozino a Schwerin. Lisbeth dicis: el havas ideo! El levis su, vishis lakrimi ek l'okuli, e questionis lu, qua sideskis an ula pupitro: ke il volus donar ad el la peticiono, pro ke el vice il portas ol a la suvereno. Kohlhaas, emocigita pro la direciono pro multe kam un motivo, tiris el ad-sur sua gremio, e dicas: „Maxim kara spozino co ne ya esas posibla! La suvereno esas ofte cirkondata, konfrontata kun diversa despitigaji da proximiganti..“ Lisbeth respondis, ke en mil kazi a muliero esas plu-faciliva proximigar su kam viro. „Donez a me la peticiono“, el repetis; „e se tu volas nulo altra kam esar certa, ke ol en lua manui, lore me garantias pri to, il recevos ol!“ Kohlhaas, qua pri lua kurajo e lua experteso konocis, questionis, quale el volas aranjar lo omna; a to el, shamoze abasante l'okuli, respondis: ke la kastelestro di la kastelo dil elektanta princo, dum olima tempo, kande il en Schwerin facis servo, il kurtezis pri elu, ma nun ilto esas advere mariajita, e havas plura infanti; ma el ne ja esas obliviita;- e koncize, ke il lasez elu libera, recevar profito de ca e kelka altra detalo, quan deskripto esus tro abundanta. Kohlhaas kisis elu kun multa joyo, dicis, ke il aceptas la propozo, instruktis elu, ke pluse nulo esas necesa kam lojeyo che la spozino di la koncernanto, por vizitar la suvereno ipsa en la kastelo, donis ad elu la eticiono, jungigis le bruno, e sendis elu kun Sternbald, sua fidela servisto, bone kovrite fore. Ma ica voyajo esis generale la maxim sen-sucesa pazo, quan il facabis en sua afero, la maxim des-fortunoza. Nam ja pos poka dii Sternbald en-marchis la korto, pazope duktante la veturo, en qua la muliero kun danjeroza kontuzuro ye la pektoro jacis extensite. Kohlhaas, qua paleskinte iris a la veturo ne povis saveskar irga koherantajo pri to, qua efektigis ca des-fortuno. La kastelestro esis, quale la servisto diicis, ne prezenta, do on esis koaktata, en ula albergo pasar la nokto.proxim la kastelo. Ye la sequanta matino Lisbeth livis la albergo, ed imperis la servisto restar che la kavali, e ne ante vespere el retro-venis en ca stando. Semblis, ke el tro sen-time avancigabis a la persono di la suvereno e sen kulpo di ilto, pro la nura barabara vaceso di gardero, qua cirkondis lu, recevis frapo, per la lanco-shafto kontre la pektoro. Adminime la homi tale informis pri ulo quan li en ne.koncia stando vespere transportis al albergo; nam el ipsa povis, impedesis da la fluanta sango ek la boko, poke parolar. La peticiono esabis prenita de lu da kavaliero. Sternbald dicis, il volis quik kavalkar por portar mesajo pri la des-fortuna evento, ma el, malgre la konsilo di la ad-vokita kirurgiisto, persistis duktigesar sen omna informo a lua spozulo a Kohlhaasenbrück. Kohlhaas guidis elu, qua da la voyajo tote ruinesabis, a lito, ube el sub doloroza penado respirar, ankore dum kelka dii vivis. On probis sen-sucese ri-vivigar, por pri to, quo eventis, inquestar elu: el jacis, kun fixa regardo, ja extingita okuli e ne respondis- Nur kurte ante lua morto unfoye ri-aparis lua koncio. Teil 3 Nam pro ke kleriko di Lutherana religio (a qua jus lore kreskanta kredo el konfesis su segun l'exemplo di lua spozulo) stacis apud lua lito, e ad elu, per lauta e tre solena voco predikis chapitro ek la biblo, dum ke el subite regardis a lu kun obskura expreso, for-prenis de lu, quale se ek ol nulo valorajo por citendo, la biblo ek lua manuo, foliumis e foliumis, e semblante el serchis ulo en to; e montris a Kohlhaas, qua sideskis apud la lito, per indiko-fingro, la verso: „Pardonez tua enemiki; agez bone anke a ti, qui odias tu.“ - El presis kun extrem anmoza regardo lua manuo, e mortis. - Kohlhaas pensis: „Tale deo ne pardonos til ke me pardonabos la Junker!“kisis elu, dum ke ofte lakrimi fluis, prese klozis lua okuli e livis la chambro. Il prenis la cent ora moneti, quin la balifo ja, por la stabli en Dresden pagabis, e aranjis funero, qua min por elu kam plu por princino, semblis aranjita: querko-ligna sarko, forte per metalo garnisita, kuseni ek silko, kun orea tufi, e foso profunda de ok ulni, futerizita per rurala stoni e kalko. Il stacis ipsa apud la tombo, sua maxim yuna infanto sur la brakio, e spektis la laboro. Kande venis la funero-jorno, esis la mortinto blanka kam nivo,,en salono pozis en katafalko, quan il garnisigita per nigra tuko. La kleriko jus finigita ula emocigita parolo ye elua sarko, kande il recevis la suverena rezolvo kom respondo a sua peticiono, quan la mortintino trans-donabis, kun la kontenajo; il querigez la kavali de la Tronkenburg, e kom puniso, esar en-karcerigita, ne pluse agar en ca afero. Kohlhaas celis la letro en la posho ed ad-portigis la sarko a la veuto. Tam balde, ke la kolino esis erektita, sur to la kruco plantacita, e la gasti, qui enterigabis la mortinto, iris heme, il unfoye prosternis su avan elua lito, qua nun esis dezertigita, e pose asumis la afero di la venjo. Il sideskis e kompozis yurala rezolvo, en qua il la Junker Wenzel von Tronkan, segun lua inanta povo, kondamnis, la nigra kavali, quin il prenabis de lu, e ruinabis sur la agri, interne di tri dii pos vido, duktar a Kohlhaasenbrück, e personale en sua kavaleyi grose nutradez. Ca rezolvon il sendigis per kavalkanta kuriero a lu, ed instruktis ilto, quik pos trans-dono di la papero, itere esar che lu en Kohlhaasenbrück. Quoniam la tri dii pasabis sen trans-dono di la kavali, do il klamis Herse; informis lu, quon il demandis de la yuna mastro, relate la gros-nutrado di la kavali, questionis du kozi, kad il kun lu a la Tronkenburg povas kavalkar e querar la yuna mastro; anke, kad il pri la arivinto, se il dum la satisfaco di la yurala rezolvo en la kavaleyi di Kohlhaasenbrück, indolenteskas, volus uzar la flogilo? E do Herse, kande il komprenabis lu: „Mastro, ankore cadie!“ exultis, e, jacante supre la kasqueto, promisis:rimeno, kun dek nodi, por docar la brosado, il plektigar! Do Kohlhaas vendis lua domo, sendis l'infanti, a veturo plenigita, super la frontiero; kun- vokis ye la komenco di la nokto anke la cetera servisti, sep viri, devota a lu kam oro, provizis li per armi e kavali, e marchis a la Tronkenburg Il atakis kun ca mikra trupo, ja komence la triesma nokto, la dogan-gardisto e la pordegisto, qui konversis sub la pordego, renversite sub sua kavali, en la kastelo, e dum ke, ye subita krevado krakante di omna baraki en la kastel-spaco quin li jetis per fairo, Herse, per la turnanta eskalero, hastis en la turmo di la balifio, e la kastel-intendanton e la administranton renkontris, qui, mi-nude esis ludanta, atakis per frapi e piki, Kohlhaas falegis a la Junker Wenzel en la kastelo. Do la angelo di la tribunalo decensis de la cielo; e la Junker, qua jus, dum multa ridado, al eskotacho di yuna amiki, qua esis che lu, la yurala rezolvon, quan il recevis da la kaval-komercisto, lektis, ne quik audis lua voco en la kastel-korto, kande il ja a la mastri vokis, subite livide: „Fratuli, salvez vi!“,e des-aparis. Kohlhaas, qua, dum l'eniro la salono, Junker Hans von Tronka, qua iris renkontre, sizis ye la pektoro, e lansis lu al angulo di la salono, ke lua cerebro ye la stoni ruptesis spricante, questionis, dum ke la servisti la altra kavalieri, qui sizabis al armi, vinkis, e dis-pulsis: ube esas la Junker Wenzel von Tronka? E quoniam, pro la ne-savo di la torporigita viri, la pordi di du chambri, qui direktis en la ali di la kastelo,, dis-ruptis per pedo-frapo, ed en omna direcioni ne trovis irgu, il imprekante decensis a la kastel-korto, por okupar l'ekireyi . Intertempe esis, da la fairo di la baraki sizite, nun ja kastelo, kun omna ali, forte fumante bruleskis, e dum Sternbald, kun tri agema servisti , omnon, qua ne esis rivetigita, kun-portis, ed inter la kavali, kom bona raptejo, renversis, flugis ad-infre ek la apertita fenestri di la balifio kun joyego, la kadavri di kastel-balifo e la administranto kun sponzini ed infanti. Kohlhaas, a qua,, kande il decensis l'eskalero de la kastelo, l'olda artrikita menajerino, qua direktis la menajo por la Junker, prosternis, questionis elu haltigante sur la grado: ube esas la Junker Wenzel von Tronka? R pro to el respondis per febla, tremetanta voco: el kredas, ke il fugis a la kapelo; do il klamis du servisti kun torcho, pro manko di klefi, il apertigis l'enireyo per leveri e hakili, renversis altari e benki, e ne trovis malgre to regretinde la Junker. Eventis, ke yuna, a la servistaro di la Tronkenburg apartena servisto , en ca instanto, kande Kohlhaas ek la kapelo retro-venabis, ad-kuris, por ek ula granda, petra kavaleyo, qua minacesis da la flamo, la kombat-kavalurin di la Junker duktar ad-extere. Kohlhaas, qua, ca-instante, en mikra pali-hangaro regardis sua amba nigra kavali, questionis la servisto, pro quo il ne salvas la nigra kavali? E quoniam ilto, pozante la klefo en la pordo di la stablo, respondis: la hangaro ja flamifas, lore Kohlhaas jetis la klefo, pos ke il impetuoze arachabis ol ek la pordo di la hangaro, trans la muro, pulsis la servisto, per greloza, plata frapi dil espado aden la brulanta hangaro e koaktis lu, dum hororinda ridado di la stacanti cirkume, salvar la nigra kavali. Malgre to, kande la servisto livide, poka instanti ante la hangaro krulis, kun la kavali, quin il tenis per la manuo, de to aparis, Kohlhaas ne plus esis prezenta, e pro to il iris a la servistini a la kastel-placo, e la kaval-komerciisto, qua plur-foye a lu turnis la dorso, questionis,quon il nun volas facar kun l'animali? Subite ilto levis, kun ula hororinda gesto, la pedo, , tale ke la frapo, se il realigus ol, esabus sua morto; acensis sen respondar, sua bruno, sideskis sub la pordego di la kastelo, e vartis, inter-tempe la servisti agis sua-maniere, tacante la jorno. Ye la komenco di la matino, la tota kastelo esis par-brulita, til la muri e nulu altra trovesis en ol, kam Kohlhaas e lua sep servisti. Il decensis de la kavalo, ed exploris ankor-unfoye, ,dum la lumo di la suno, la tota plazo, qua esis lumizita da ol en omna anguli, e quoniam il devas konvinkar, ka l'expedio kontre la kastelo ne-sucesis, plenigita la pektoro de doloro e des-espero, pro to il sendis altra-loke, Hersen kun kelka servisti, por pri la direciono, quan la Junker selektabis por fugar, recevar informo. Specale des-quietigis lu, richa damzelo-kuvento, nomata Erlabrunn, qua esas situite ye la rivo di la Mulde, e di qua abadino, Antonia von Tronka, kom ula pia, bon-facanta e santa muliero, esis konocata en ca regiono; nam semblis a la des-fortuna Kohlhaas tre ver-simile, ke la Junker, privacante su de omna bezono, quale il esis, fugabis en ca kuvento, nam la abadino esis sua korpala onklino e l'edukero di sua unesma infanteso. Kohlhaas, pos ke il informigabis su pri ca kondiciono, acensis la turmo di la balifio, en qua internajo ankore chambro esis, uzebla kom lojeyo, , e kompozis ula tale dicita „Kohlhaas-mandato“ , per qua il provokis la lando, a la JunkerWenzel von Tronka, kun qua il vivas en legitima milito, ne helpar., vice to obligis omna habitanti, lia parenti ed amiki ne eceptite, po puniso di la korpo e la vivo, e ne-evitebla cindrigado dil omna havajo, extradar a lu. Ca proklamo il dis-; semis, da voyajanti e stranjeri en la regiono, yes, il donis a Waldmann, la servisto, ula kopio de ol, kun la decidita misiono, portar ol en la manui di la damo Antonia ad Erlabrunn. Pos to il ad-parolis servisti di la Tronkenburg, qui esis ne-kontenta pri pri la Junker ed expektis raptajo, e deziris enirar employo: il armizita li, segun modo dil infantriaro, per arbalesti e poniardi.ed instruktis li, acensar dop la kavalkanta servisti: e pos ke il omno, quon la traino kun-portachis, facita pekunio ek ol, e la pekunio inter la viri partigita, il repozis su dum kelka hori , sub la kastel- pordego, de la deplorinda aferi. Cirkum dimeze Herse venis e certigis lu, quon sua kordio, sempre apuntita a la maxim trista imagini, ja dicabis: nam, ke la Junker en la kuvento en Erlabrunn, che l'olda damo Antonia von Tronka, sua onklino, trovesas. Semblis, ke il per pordo, qua ye la dopa muro di la kastelo, duktis a la libera aero, tra streta, petra eskalero salvis su, qua, sub mikre tekto , a kelka bateli en la Elbe duktis ad-infre. Adminime Herse raportis, ke il, en ula Elb-vilajo, astonante di la homi, qui pro la brulego en la Tronkenburg esis asemblanta, nokto-meze, en ula barko, sen guvernilo e remilo, arivis, e per vilajala veturo pluse voyajis ad Erlabrunn ---Kohlhaas sospiris profunde pri ca mesajo; il questionis, ka la kavali manjabus? E pro to on respondis: yes; pose il acensigis la trupo, ed esis ja pos tri horiavan Erlabrunn. Jus , dum murmurado di fora sturmo ye la horizonto, kun torchi quin il avan la loko acendabis, il iris Jke la mandato korekte esus solvita, kande il vidis irar la abadino e la kanoniko, dum trublita konverso, sub la portalo di la kuvento; e dum ke ilto , la kanoniko, mikra, olda, niv-blanka viro, pafante furioza regardi a Kohlhaas, on aplikigis la kuraso, e la servisti, qui cirkondis lu, ad-vokis per sen-tima voco, sonigar la alarm-klosho; elto, la kanonikino, la arjenta pikturo di la kruco-fixigito en la manuo, pala, kam linjo, de la rampo de supre, e jetis su kun omna lua virgini, avan la kavalo di Kohlhaas, dum ke Herse e Sternbald la kanonikon, qua ne havis espado en la manuo, vinkis e kom kaptito duktis inter la kavali, questionis li: ube esas la Junker Wenzel von Tronka, e pro ke el des-ligante granda ringo de klefi: „En Wittenberg, Kohlhaas, honorizinda viro!“ respondis, e, durigis per elevanta voco: „Timez deo e ne facez ne-yustajo!“ - Do Kohlhaas turnis, retro-lansite al inferno di ne-saturita venjo, la kavalo. Ed esis faconta vokar, incendiez, kande subita kolosala fulmino lumeskis apud lu. Kohlhaas, sua kavalo turnante ad elu, questionis lu, kad el recevis sua mandato? E pro ke ka damo, per febla, preske ne audebla voco, respondis: „ Jus nun!“ - „Kande?“ - „Du hori, submisita a deo, pos la ja pasinta departo di la Junker, mea kuzulo!“ --- e Waldmann, la servisto, a qua Kohlhaas turnis, kun obskura regardi, stoterante verifkis ca fakto, dicante, ke aquo di la Mulde, kreskinta da la pluvo,impedabis lu arivar plu frue kam nun: tala-maniere Kohlhaas koncentresis: subita timinda pluvego, qua, extingante la torchi, renversis a la pavo di la placo, solvis la doloro en lua des-fortuna pektoro; il turnis, kurte levetante sua chapelo avan la damo, sua kavalo, , donis ad ol, per la vorti: „Sequez me, me fratuli; la Junker esas en Wittenberg!“ la spori ed abandonis la kuvento. Il lojeskis, pro ke nokteskis, en ula albergo proxim la choseo, ube il pro granda fatigeso di la kavali mustis repozar dum un dio, e pro ke il agnoskis, ke il per trupo de dek viri (nam tante forta il esis nun) ne povis afrontar placo quale Wittenberg, ed il kompozis duesma mandato, en qua, pos kurta naraco pri to, quon il experiencis en la lando, „singla bona Kristano“ quale il expresis, „sub ofro di manuo-pekunio ed altra militala profito“, demandis, „ sua aferon kontre la Junker von Tronka, kom generala enemiko di omna Kristani, rezolvar“. En ula altra mandato, qua balde pors to aparis, il nomizis su ipsa „imperio- e mondo-libera, nur deo dependanta sinioro „ ; sua maladatra fanatikeso e deformita maniero, qua dum la sono di la pekunio e l'espero pri raptajo, inter la kanaliaro, quan la paco di Polonia povrigis, efektigis granda ad-kuro, ca-maniere, ke fakte il kontis plu multe kam triadek e kelka kapi, kande il , por cindrigado di Wittenberg retro-iris a la dextra rivo dil Elbe. Il kampis kun kavali e servisti, sub la tekto di ula ruin-esanta brik-garbeyo, en la soleso di obskura foresto, qua olim cirkumis ca placo, e ns ja saveskis da Sternbald, quan il kun la mandato, vestizita, sendis aden l'urbo, ke la mandato ibe ja esis konocata, kande il anke kun sua trupo ja ye la santa vespero ante pentekosto,departis, e la placo, dum ke la habitanti jacis en maxim profunda dormo, ye plure loki sam-tempe, incendiis. Ultre to il glutinis, dum ke la servisti marodis en la pre-urbo, afisho an la pordo-pilastro di ula kirko,kun la kontenajo: Ilu, Kohlhaas, incendiis l'urbo, e cindrigos ol, se on ne extradas la Junker, ca-maniere, quale il dicis, „il ne bezonas vidar dop irga muro por trovar ilu“. - La hororo di la habitanti pri ca fablatra krimino, esis ne-des-skriptebla, e la flamo, qua fortunoze ye sat kalma somerala nokto, advere ne multe kam dek-e-non domi, inter li un kirko esis demolizita, ye komenceo di la jorno apene pasable kalmeskis, ksnde l'olda balifo, Otto von Gorgas, ja sendis flageto de kinadek viri por kombatar kontre la feroco- Ma la kapitano, qua komandis ol, nome Gerstenberg, kundutis tam male, ke la tota expediciono di Kohlhaas vice renversar lu, plu multe helpis lu favore maxim danjeroza, militala glorio; nam pro ke ca militisto des-kompoz-esis a plura detachmenti, por lu, quale il opinionis, cirkumar e aplastar, il des-vinkis da Kuhlhaas, qua sua trupo asemblis, il esis atakita ye kelka loki ed esis vinkita, tante multe, ke ja ye la vespero di la nexta dio ne plus irga viro di la trupo, a qua esis direktita l'espero di la lando, kontre lu dum milit-kampo. Kohlhaas, qua pro ca kombati perdis kelka homi, incendiis l'urbo nove, ye la matino di la nexta dio, e sua ocidala prepari esas tante kompleta, ke itere multa domi, e preske omna garbeyi en la pre-urbo cindrigesis. Dum to il plakizis itere la koncianta mandato, advere an la anguli di la komon-domo ipsa, e ad-juntis mesajo pri la fato di la, balifo sendita e da lu exekutita, kapitano von Gerstenberg. La balifo, pri ca fiereso maxime lndignoza, pozis su ipsa, kun plura kavalieri, a la pinto di la trupo de cent.e kinadek viri. Il donis a la Junker Wenzel von Tronka, segun lus skribita demando, ula gardistaro, qua protektez lu kontre la violentemeso di la populo, qua absolute volis forigar lu, e pos ke il, en omna vilaji di la regiono, prenis la facioni, ed okupis la ringo-muro dil urbo per gardi por protektar ol kontre ataki, il iris ipse, ye la dio di la santa Gervasius por kaptar la drako, qua devastis la tota lando. La kaval-komercisto esis sat prudenta por eludar ca trupo, e pos ke il per injenioza marchi atraktis fore la balifo, kin milii del urbo. E per plura prepari, quin il facis, seduktis al iluziono, ke il, pulsite da la prepondero irus a Brandenburg: il turnis subite, dum komenco di la triesma nokto, per acelerata marcho retro-iris a Wittenberg, ed incendiis l'urbo ye la triesma foyo. Herse, qua vestizite insinuis su ad en l'urbo,exekutis la hororinda habila stroko, e l'incendio esis, pro la forte suflanta nordala vento tante koruptanta e propaganta, ke dum min kam tri hori quaradek-e-du domi, du kirki plura kuventi e skoli, e l'edificio dil elektanta princala rurala bafifio ipsa jacis en eskombro e cindro- La rurala bafilo, qua suspektis sua adverso, ye komenco di la dio, en Brandenburg, trovis, kande il, pri lo, quo eventis,esis informita, per konsternanta marchi retro-venis, l'urbo en generala tumulto; la populo asemblis milie avan la domo di la Junker,,barikadizta per trabi e palisi, e demandis, per furianta kriado, lua for-dukto ek l'urbo. Du urbestr, nome Jenkens ed Otto, qui marchis en oficala kostumo ye la kapo di la tota münicipestraro, vane pruvs, ke on mustas vartar la retro-iro di ula kuriero, quan on devas pro la permiso, darfar portar la Junker a Dresden, ad-ube il ipsa pro diversa motivi deziris irar, a la prezidanto di la statala kancelereyo sendabis; la sen-raciona turbo, armizita kun spici e stangi, nule prizis a ta vorti, e jus on esis, male traktante kelka tro forta reguli di demandanta konsilisti, esis faconta, la domon, en qua esis la Junker, asaltar, e demolisar, kande la bafilo, Otto von Gorgas, ye la kapo di sua funeroen l'urbo aparis. Ica digna mastro, qua ja per sua nura prezenteso kustumis inspirar respekto ed obedio a la populo, esis, quaze kom kompenso por la mis-frapanta entraprezo, de qua il retro-venis, sucesis, apud la pordegi dil urbo kaptar tri dis-pulsinta servisti de la bando dil incendianto; e pro ke, dume la kerli koram la vido di la populo esis katenizita, il certigis la municipestaro per ula bona parolo, ipse ad-portar lu balde ligita, il sequis ja lua traco: tale il sucesis per omna di ca silencigita cirkonstanci, des-armizar pasable la timo di la kun-veninta populo, dum la presenteso di la Junker til la retro-iro di la kuriero ek Dresden. Il decensis de la kavalo, eskortizita da kelka kavalieri, ed eniris pos for-prenado di la palisadi, la domo, ube il trovis la Junker, qua esvanis plur-foye dum la kuracado da du mediki, qui probis ri-vivigar lu per esenci ed eteroza olei; e pro ke sioro Otto von Gorgas versimile sentis, ke ta ne esis la justa instanto reprezenturo, pro qua il restis kulpoza, diskutar kun lu, do il nur dicis a lu des-estiminde, ke il vestizez e sequez lu pro propra sekureso a la chambri di la kavalieraro. Kande on aplikabis la vamso e surmetabis helmo, ed il, la pektoro, pro manko dil aero, ankore mi-aperta, ye la brakio di la balifo e lua bo.fratulo, la komto von Gerschau, aparis sur la strado, acensis blasfemanta e hororinda maledikuri kontre lu vers la cielo. La populo, da la land-servisti nur penigive retro-pulsita, nomizis lu sanguisugo, ula mizeroza, land-plagero e mizantropo, la la malediko dil urbo Wittenberg e la korupteso di Saxonia; e pos ula deplorinda procesiono tra la demolizita urbo, dum qua il plur-foye, sen remarkis lo, perdis lua helmo, quan kavaliero itere surmetis de dope, on atingis fine la karcero, ube il en ula turmo dis-aparis, sub protekto da forta gardistaro. Dume la retro-veno di la kuriero kun l'elektanta princala rezolvo, naskis por l'urbo nova ne-quieteso, nam la lando-guvernerio, ube la borgezaro di Dresden, per ula urjanta peticiono konsentis, ante la kapto dil incendianto ne volis savar en la rezideyo irgo pri la resto di la Junker, kontree olu obligis la lando-bafilo la sama homo ibe, ube il esas, pro ke irg-ube il mustas esar, il devas per la povo, pri qua il disponis, shirmar lu: lore il raportis,a la tota urbo Wittenberg kom kalmigivo, ke ja ula trupo de kinacent viri, sub la komando di la princo Friedrich von Meißen proximeskas por protektar li kontre plusa molestadi da lu. La land-balifo, qua savis, ke rezolvo, ca-mode, nule povas kalmigar la populo: nam ne nur, ke plura min granda avantaji, qui la kaval-komercisto, ye diversa punti, avan l'urbo konquestis per kombato, pri la povo tre des-agreabla rumoro difuzesis; la milito ,quan il, en la tenebroza nokto, da vestizita kanaliaro, kun pecho, patio e sulfo duktis, ne-konocata e sen-exempla, quale ol esis, ipse ula plu granda protekto kam per qua la princostando von Meißen proximigis, il povus vinkar: la lando-bafilo pos kurta reflekto decidis, la rezolvo, quan il recevis, tote retenar. Il okupis nur un letro, en qua la princo von Meißen anuncis sua arivo, ye la anguli dil urbo; ula kovrita veturo, qua, ye komenco di la jorno, venis de la korto di la kastel-turmo, vehis, eskortizita da quar grave armizita kavalkisti, a la strado a Leipzig ad-extere, dum ke la kavalkisti ye stranja maniero divulgis, ke li iris a Pleißenburg, e pro ke la populo, ligita al sen-espera Junker, a lua existo, fairo ed espado, esis kalmigita, il departis ipse, kun trupo de triacent viri, por asociar kun la princo Friedrich von Meißen. Dume Kohlhaas vere, pro la stranja stando, quan il havis en la mondo, kreskis a cent-e-non kapi, e pro ke anke en Jessen il trovis stoko de armi, sua trupo esis komplete provizita per li., lore il decidis, ante la dupla sturmo, qua eventis, informesis, preventar ol per la rapideso di la burasko, ante ke ol pasis super lu. Do ja un dio plu tarde il atakis la princo von Meißen, esis noktala atako apud Mühlberg, dum qua atako il advere regretinde perdis la Herse, qua quik pos l'unsema pafi krulis ye lua latero: Ma per ca perdo iracigita, dum tri hori duranta kombato il preparis la princo tante, ke il ne plus povis raliar ye la loko, tale preparis, ke ye la komenco di la jorno, pluri pro grava vunduri, e totala des-ordino di la trupo, il mustas retro-irar a Dresden. Da ta avantajo temerareskis, il retro-iris a la land-balifo, ante ke ilto povabus savar pri to, atakis,lu proxim la vilajo Damerow, ye la klara dimezo sur la libera ruro, e kombatis, advere sub ocidema perdo, ma kun sama avantaji, til la komencanta nokto.