Dek-e-sep sekundi

La vetero esis varma e sunoza. Pro to me decidis irar al skolo per bic Die Schulglocke läutete, und Emma, dreizehn Jahre alt, schnappte sich ihren Rucksack. Ihre langen, braunen Haare, wie immer zu einem festen Pferdeschwanz gebunden, wippten, als sie aus dem Schulgebäude stürmte. Endlich Feierabend! Ihr Weg nach Hause führte durch den alten Wald, ein Stück Natur, das sie liebte und das ihr immer ein Gefühl von Freiheit gab. Sie schwang sich auf ihr Fahrrad, die Räder knirschten leise auf dem Kiesweg, der in den Wald führte. Das Sonnenlicht tanzte durch das Blätterdach und malte goldene Flecken auf den Waldboden. Emma summte leise ein Lied vor sich hin und genoss die Ruhe nach dem lauten Schultag. Doch als sie tiefer in den Wald vordrang, bemerkte sie, dass etwas anders war. Die Luft wurde kühler, obwohl die Sonne noch schien. Ein seltsamer, süßlicher Geruch lag in der Luft, der nach etwas Altem und doch Lebendigem roch. Die Bäume schienen dichter zu stehen, ihre Äste griffen wie knorrige Finger nach ihr. Plötzlich hörte Emma ein Flüstern. Es war kein Wind, der durch die Blätter strich, sondern eine Vielzahl von leisen Stimmen, die ihren Namen riefen. "Emma... Emma..." Sie bremste abrupt, ihr Herz pochte bis zum Hals. Sie sah sich um, aber niemand war zu sehen. Nur die Bäume, die nun noch dunkler und undurchdringlicher wirkten. Ein feiner, silbriger Nebel begann sich vom Waldboden zu erheben. Er tanzte und wirbelte um ihr Fahrrad herum, und Emma spürte, wie eine unsichtbare Kraft an ihren Haaren zupfte. Ihr Fahrrad schien langsamer zu werden, als würde es von etwas festgehalten. Panik stieg in ihr auf. War das noch ihr vertrauter Wald? Aus dem Nebel formten sich schemenhafte Gestalten. Sie waren durchscheinend, wie aus Rauch gewebt, und schwebten lautlos um sie herum. Ihre Augen leuchteten in einem unheimlichen, bläulichen Licht. Emma wollte schreien, aber kein Laut kam über ihre Lippen. Sie versuchte, in die Pedale zu treten, doch ihr Fahrrad bewegte sich keinen Zentimeter mehr.

Potsdam Programm

Ido – Konferenz 2025 in Berlin und Potsdam von Donnerstag, 17. Juli 2025 bis Sonntag, 20. Juli 2025 Vorläufiges Programm Tagungsort: Kommunale Begegnungsstätte Rusche 43, Ruschestraße 43, 10367 Berlin Übernachtungsmöglichkeit: Good Morning+ Berlin City East Ruschestraße 45, 10367 Berlin Telefon: 030 555070 Web: https://ligula.se/de/goodmorninghotels/berlin-city-east/ EZ 80,00 € pro Nacht inkl.Frühstück DZ 85,00 € pro Nacht inkl.Frühstück Anmeldung und Fragen an: gisdirektantaro@idolinguo.de Es gibt keine Tagungsgebühr. Das Hotel, Eintrittsgelder, Fahrkarten und die Mahlzeiten müssen aber selbst bezahlt werden. Kontakt: Eberhard Scholz Mobil: Donnerstag, 17.07.25 in Potsdam - Babelsberg 15:00 Uhr Filmpark Babelsberg, Führung durch Martin Schlemminger 16:15 Uhr Fahrt zum Biergarten/Restaurant in Babelsberg Freitag, 18.07.25 in Potsdam: Kultur und Entspannung 09:00 Uhr – Abfahrt mit dem Zug nach Potsdam. 10:45 Uhr – Busfahrt mit der Linie 605 oder 606 zum Schloss Sanssouci. 11:05 Uhr – Geführte Tour durch das Schloss Sanssouci (Dauer ca. 1 Stunde). 12:05 Uhr – Spaziergang durch die Gartenanlagen von Sanssouci (Dauer ca. 30 Minuten) 12:35 Uhr – Mittagessen in der Alten Mühle: Die Alte Mühle ist ein schönes Restaurant in der Nähe von Sanssouci, das regionale Gerichte anbietet (Dauer ca. 1,5 Stunden). 14:15 Uhr – Dampferfahrt auf der Havel (Dauer ca. 1,5 Stunden). 15:45 Uhr – Rückkehr zum Ufer und Möglichkeit für einen kurzen Spaziergang oder Kaffeepause in einem nahegelegenen Café (Dauer ca. 30 Minuten). 16:15 Uhr – Freizeit zur eigenen Verfügung oder Rückkehr zum Hauptbahnhof. 17:00 Uhr – Abendessen im „Brauhaus Potsdam“ oder einem anderen Restaurant (Dauer ca. 2 Stunden). 19:00 Uhr – Rückkehr zum Hotel oder Freizeit zur eigenen Verfügung. Samstag, 19.07.25 in Berlin: Ido-Freunde im Austausch 10:00 Uhr – Begrüßung am Tagungsort: Kommunale Begegnungsstätte Rusche 43, Ruschestraße 43, 10367 Berlin 10.00 - 13.00 – Vorträge und Diskussion im Konferenzraum 13.00 Uhr – Mittagessen 14:00 Uhr – Spaziergang in Berlin, Berliner Dom und Schloss oder Staatsbibliothek 17.00 Uhr: Jahreshauptversammlung der Deutschen Ido-Gesellschaft 18:00 Uhr – Abendessen im Restaurant (Dauer ca. 2 Stunden) 19:00 Uhr – Rückkehr zum Hotel oder Freizeit zur eigenen Verfügung Sonntag, 20.07.25 in Berlin: Ido-Freunde im Austausch Ggfs. gemeinsames Frühstück im Hotel Individuelle Abreise

Ido-Saluto 2/2025

*Edito / 2025 / 2 ISSN: 2700-600X (Print) Ido-Saluto! Editita dal Germana Ido-Societo La internaciona Ido-renkontro 2025 eventos de 17ma julio til 20ma julio en Potsdam Kontenajo Parolo da la redakterio..........................................................................................................................3 Rubriko: Ido-vivo - Aktivaji e novaji di nia asociuro e la Idistaro Kurta novaji..............................................................................................................................4 Rubriko: Linguo La grupo Linguo aceptas nova Ido-vorti..................................................................................8 Rubriko: Cienco Pri la OZ-Faktoro da Jürgen Viol...........................................................................................12 Quale Sigmund Freud divenis la fondero di la psikoanalizo................................................. 13 trad. da Günter Schlemminger Rubriko: Literaturo La klarvidantino di Palma da Jean Martignon.......................................................................16 Veronika e la olda querko da Pauline Auster......................................................................... 22 Ka ne plus fumar? Nula problemo! da Partaka......................................................................24 Rubriko: Historio La Hispana vacinizad-expediciono ad Amerika da Vicente Costalago...............................25 Informo: „Ido-Saluto!“ ab jetzt in digitaler Form..................................................................................26 „Ido-Saluto!“ nun en dijitala formo........................................................................................27 Parolo da la redakterio Liebe Leser und Leserinnen des „Ido-Saluto!“ Programmm und Infos Potsdam Einladung zur Jahreshauptversammlung der Deutschen Ido-Gesellschaft e.V. am 19. Juli 2025 in Berlin Liebe Mitglieder und Freunde der Deutschen Ido-Gesellschaft e.V.! Die diesjährige Jahreshauptversammlung der Deutschen Ido-Gesellschaft e.V. findet am Samstag, den 19. Juli 2025, in der Kommunalen Begegnungsstätte Rusche 43, Ruschestraße 43, 10367 Berlin um 17 Uhr statt – während des internationalen Ido-Treffens 2025 in Potsdam und Berlin (17.07.-20.07.2025). Alle Mitglieder und Interessenten sind herzlich eingeladen, daran teilzunehmen. 1. Begrüßung der Teilnehmer und Gäste durch den Vorstand der DIG 2. Wahl eines Versammlungsleiters / einer Versammlungsleiterin 3. Wahl eines Protokollführers / einer Protokollführerin 4. Beschluss über das Rederecht der Gäste und Feststellung der Beschlussfähigkeit 5. Beschluss über die Tagesordnung 6. Bericht des Vorstandes der DIG 7. Kassenbericht 8. Bericht der Kassenprüferin 9. Diskussion zu den TOP 6-8 10. Diskussion über die Vakanz der Funktion des Schatzmeisters / gegebenenfalls Wahl eines Schatzmeisters / einer Schatzmeisterin 11. Entlastung des Vorstandes und der Kassenprüferin 12. Anträge und Verschiedenes 13. Schlusswort Alle Mitglieder können schriftlich vorab Anträge an die Versammlung stellen oder mündlich während der Veranstaltung, die auf der Jahreshauptversammlung diskutiert und abgestimmt werden. Die Versammlung findet auf Deutsch statt. Für den Vorstand Dr. Thomas Schmidt, Präsident der Deutschen Ido-Gesellschaft e.V. . Rubriko: Ido-vivo - Aktivaji e novaji di nia asociuro e la Idistaro DIG stellt Ido in Berliner Begegnungszentrum LIBEZEM vor Die Deutsche Ido-Gesellschaft e.V. (DIG) stellte sich und ihre Aktivitäten am 19. März 2025 im Berliner Beratungs- und Begegnungszentrum LIBEZEM einem interessierten Publikum vor. Da DIG-Präsident Dr. Thomas Schmidt verhindert war, übernahmen es die DIG-Vorstandsmitglieder Rudolf Gensch, Rainer Höhling und Eberhard Scholz, den von ihm ausgearbeiteten Vortrag zu präsentieren. Auf Anregung des LIBEZEM stand dieser unter dem Titel „Die internationale Plansprache Ido – Kann sie eine Alternative zum Englischen als weltweit verwendete Sprache sein?“ Zunächst erfuhren die Zuhörer kurz etwas über die Entstehung des Ido, beginnend mit dem Beschluss auf der Weltausstellung 1900 in Paris, eine „Delegation für die Annahme einer internationalen Hilfssprache“ ins Leben zu rufen. Genannt wurden 1907 als das offizielle „Geburtsjahr“ von Ido und die maßgeblichen Schöpfer der Plansprache, die Franzosen Louis Couturat und Louis de Beaufront. Nachdem der 1. Weltkrieg die Weiterentwicklung des Ido unterbrochen hatte, sorgten ab 1921 Ido-Weltkongresse für neue Impulse zur Verbreitung der Sprache. Besondere Aufmerksamkeit bei den Zuhörern fanden einige Kuriositäten in der frühen Geschichte des Ido, darunter die Unterstützung der Plansprache durch den begeisterten Schweizer Idisten Theodor Tobler, der seiner Schokolade „Toblerone“ Ido-Reklamemarken beilegte. Mit Interesse aufgenommen wurde von den Teilnehmern auch die Gründung der DIG durch Alfred Neußner 1960 im damaligen „Westteil“ Berlins. Er betrieb einen internationalen Handel mit Modelleisenbahnen und Briefmarken, den er erfolgreich zur Ido-Werbung nutzte. Es gelang ihm sogar, die iranische Post zur Herausgabe einer Ido-Briefmarke zu bewegen. Eberhard Scholz verwies darauf, dass Ido als eine relativ einfach zu erlernende neutrale Zweitsprache angelegt sei. Erleichtert werde ihre Aneignung, da sie auf sechs europäischen Quellsprachen basiere. Er erläuterte den aufmerksamen Zuhörern die Grundzüge der Plansprache, des Alphabets, der Aussprache und Betonung sowie der Grammatik. Präsentiert wurden den Teilnehmern darüber hinaus Broschüren und Zeitschriften auf Ido, darunter auch der „Ido-Saluto!“. Bei Büchern gab es einen Querschnitt durch Originalliteratur auf Ido und Übersetzungen von Weltliteratur in die Plansprache. Günter Schlemminger prizentis sua Ido-tradukuro dil novela Michael Kohlhaas da Heinrich von Kleist Ye la 28ma marto 2025 la nefatigebla Idisto Günter Schlemminger de Berlin prinzentis sua nova Ido-libro en la renkontreyo Rusche43 al Berlinana Idisti. Ca-foye Günter Schlemminger tradukis la novelo "Michael Kohlhaas" da Heinrich von Kleinst aden Ido. La libro havas 235 pagini e kontenas la originala Germana texto ye la sinistra latero e la Ido-tradukuro. Bernd Heinrich Wilhelm von Kleist (1777–1811) esis Germana poeto, romanisto, dramatifisto e rakontisto, famoza pro sua intensa verki emoco-charjita, qui exploras la komplexeso dil homala naturo e la kontredici dil socio. Lua novelo Michael Kohlhaas fondesas sur la sercho di justeso dal kavalo-komercisto Hans Kohlhase (qua esis reala persono). Kleist publikigis fragmenti dil verko en la sisesma tomo di sua literaturala revuo Phöbus en junio di 1808. La verko aparis komplete en la unesma tomo di Erzählungen (noveli) da Kleist en 1810. Günter Schlemminger emfazis la desfacilaji di tradukuro pro la longa frazi da Heinrich von Kleinst en la novelo. La libro aparis en la serio Ido-lektajo kom kayero 12. Günter Schlemminger volas ke sua tradukuri dil Germana klasikala literaturo esez incito por lernar Ido e servez kom lernilo por Germana parolanti. On povas komprar la libro che la Germana Ido-Societo por 25 Euro. Skribez a gisdirektantaro@idolinguo.de Kurta novaji Kurta Ido-videi che YouTube da Kristian Soto Dum la saturdiala videokonfero di Ido ni plendis ke mankas videi en Ido che YouTube kun subtitituli. Do nia samideano de Venezuela Kristian Soto decidis facar tala videos. Il ja kreis 17 videi che YouTube. Kristian lektas texti ex la Unesma Lektolibro di Ido. La videi duras inter 40 e 90 sekundi ed anke havas subtituki en Ido. Per la laboro da Kristian on havas la posibleso audar nia idiomo. La artikulado esas klare e la texti ne esas lektita tro rapide. Kristian anke kreis videi en altra helpolingui quale Esperanto, Interlingua, Interlingue-Occidental e Lingwa de Planeta. Vu trovas la videi hike: https://www.youtube.com/@Kroyxt Ido Amiki Berlin partoprenos che quartero-festo en Lichtenberg 14ma di junio 2025 La Ido-Amiki Berlin anke cayare partoprenos la quartero-festo dil distrikto Berlin-Lichtenberg. Nia samideani havos inform-estaleyo pri Ido dum la evento. La quartero-festo eventos ye saturdio 14ma di junio 2025 sur la Münsterlandplatz en Berlin-Lichtenberg. Interretala tradukilo "Ido-Angla" od "Angla-Ido" uzebla che "Stars21" Tradukado per interretala tradukilo quale "Google Translator" divenas plu e plu importanta, ma til nun nia idiomo "Ido" mankas ibe. Quale la interreto-situo ido.li informis la interretala tradukilo "Stars21" nun inkluzas "Ido". Do on povas tradukar automatikale frazi aden Ido e de Ido en altra lingui. Esas mem posibla tradukar frazi ek la Germana aden Ido od ek Ido aden la Germana. Me probis la mashino e vere la rezultajo esis uzebla, ma certe ne perfekta. Vu trovas la tradukilo di Stars21 por Ido hike: https://www.stars21.com/ Rubriko: Linguo La grupo Linguo aceptas plura nova Ido-vorti Pos la Ido-renkontro 2022 en Dessau la grupo "Linguo" en la interreto fondesis kun la skopo aceptar ed oficaligar od adminime rekomendar nova vorti, qui ankore mankas en Ido. La Google-grupo "Linguo" ja laboras e decidis pri nova vorti. La vorti esas propozi e rekomendi. Hike esas la adreso di la grupo en la interreto: https://groups.google.com/g/linguo En la listo vu trovas la 14 vorti, qui aceptesis da la grupo inter 15ma aprilo 2024 e 27ma junio 2024. Hike esas detali pri ca vorti: Fonto lingui: A = Angla, F = Franca, G = Germana, H = Hispana, I = Italiana, R = Rusa, L = Latina ed E = Esperanto asbestos-o Definuro (medicino): Pulmonala morbo produktata da inhalita asbesto-partikul. Tradukuri: AH asbestosis | F asbestose | G Asbestose | I asbestosi | R асбестоз Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) balaklav-o Definuro: Vesto, tradicionale lana, kovranta la kapo e la kolo, kun trui por la okuli e la nazo. Tradukuri: A balaclava, Balaclava helmet | F passe-montagne | G Balaklava | H pasamontañas | I passamontagna | R балаклава Fonto-lingui: AGR (videz supere) benzodiazepin-o Definuro (medicino): Medikamento quietigiva e dormigiva. Tradukuri: A benzodiazepine | F benzodiazépine | G Benzodiazepin | HI benzodiazepina | R бензодиазепин Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) celest-o Definuro (muziko): Muzik-instrumento kun klavaro, simila a pianeto, ma kun marteleti frapanta stala lami vice tensita kordi Tradukuri: A celesta, celeste | F célesta | G Celesta | H celeste | I celesta, celeste, tipofono | R челеста Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) chikl-o Definuro: Gumo obtenata de la latexo di arboro Amerikana (*sapodiliero), ed olim uzita por fabrikar mastiko-gumo. Tradukuri: AFHI chicle | G Chiclegummi, Chicle | H celeste | R чикл Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) ciberspac-o Definuro: Quaza mondo artificala, kreita komputile ciber- relatanta, eventanta en o per ciberspaco: ciberatako, cibersekureso, ciberkrimino. Tradukuri: A cyperspace | F cyberespaco | G Cyberspace | H ciberespacio | I cyberspazio, ciberspazio | R киберпространство Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) cunami-o Definuro (geologio): Ondego destruktiva produktata da submara tertremo; ondo o serio de ondi produktata da fenomeno (maxim ofte sismo, volkanala erupto submara o terglito) qua rapide movas vertikale granda aquo-maso (maro od oceano). Tradukuri: A tsunami | F tsunami, raz-de-marée| G Tsunami | H tsunami, maremoto | I tsunami, maremoto | R цунами Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) dextros-o Definuro (kemio): Biologiale aktiva izomero di glikoso, anke nomizita D-glikoso Tradukuri: AF dextrose | G Dextrose | H dextrosa | I destrosio, destroso | R декстроза Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) dipol-o Definuro (fiziko): Ensemblo de du kontrea ma proxima poli magnetala o kargaji elektrala. Tradukuri: A dipole | F dipôle| G Dipol | HI dipolo | R диполь Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) kobr-o Definuro (zoologio): Komuna nomo di plura venenoza serpenti del fam. Elapidae, precipue del gen. Naja, qui minacate plularjigas sua kolo. Tradukuri: AFHI cobra | G Kobra | R кобра Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) netbal-o Definuro (sporto): Sporto simila a basketbalo, kun la sama skopo e simila reti, ma en qua l’esquadi esas sep-homa, la balono, plu mikra e plu lejera, e l’agro, dividita en tri triimi Tradukuri: AFHI netball | G Netball | R нетбол | Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) pirani-o Definuro (zoologio): Mikra fisho di ne-sala aquo de Sud-Amerika, kun plata flanki, kun salianta mandibulo plena de akuta denti, qua vivas en bando e qua konocesas pro sua tre granda devoremeso. Tradukuri: AFGI piranha | H piraña | R пира́нья Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) referendum-o Definuro (politiko): Voto pri ula lego o rezolvo, da omna civitani di la stato. Sinonimi: plebiscito, referovoto. Tradukuri: AI referendum | F référendum | G Referendum, Volksabstimmung | H referéndum | R референдум Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) reserch-ar Definuro: Sisteme explorar temo, precipue por deskovrar nova informi pri fakti ciencala historiala, e.c.; explorar fiziko, temo, libro, ec. Tradukuri: A to research | F rechercher | G forschen, erforschen | H investigar | I ricercare | R иссле́довать Fonto-lingui: AFI (videz supere) Rubriko: Cienco Rubriko: Literaturo Rubriko: Historio Reinhard Heydrich - La perfekta „Nazi“ La Berlinala topografio di la teroro estalas ula expozo pri la kariero di la terorigiva Nazi-funcioniero Reinhard Heydrich Ye la fino dil expozo ni vidas ed audas la vidvino di Heydrich: „Me pluse opinionas til cadie, ke la tasko, quan mea spozulo olim havis, esis tre.pozitiva, e ke il kredis povar facar lo maxim bona por la Cheki.“ Por pose adjuntar:: „Se me povis kam me volis, nuda-pede, sen shui volus retro-irar. Esis marveloza tempo“ (Chekoslovaka TV-dokumentizo de 1979). Quante importanta esis por Lina, naskinta von Osten, por la kariero di Reinhard Heydrich? Elu esis konvinkita Naci-adherantino til lua morto en 1985, portis ilu a la NSDAP, per la fianco kun elu il perdis lua honoro kom navaro-oficiro ed esis exkluzata, pro ke il permisis ja altru la mariajo. Ca grandega fenduro en lua kariero lasis lu divenar ula ideala protektato di Heinrich Himmler, qua volunte tala problem-kazin aceptis en lua rangi. Li esis lore maxim ofte specale zeloza, e tandem il povas ri-vestizar uniformo. La rekomendinda specala expozo en la Berlinala topografio di la teroro - uesmafoye dedikata a la biografio di ula chef-aganto di la Naci-rejimo – esis astonante objektala, En centro ol dokumentizas ye quar chapitri per multa texto sur lumo-tabli kronologie la kariero di Heydrich parte til nun per ne-konocata fotografuri e dokumenti foliumebla Sempre komentar-filmo probas per kardi ed organigrami krear super-vido. Cirkum to grupigas plu kurta chapitri pri origino e pos-vico, privat-vivo e komprenendeso. 1904 en Halle (Saale) naskinta en borgezala familio, dotata muzikale, edukata katolike, Heydrich apartenis a la generaciono di la sen-kondicioni (Michael Wildt, 2003). Tro yuna por partoprenar la Unesma Mondmilito, ma pro la rezulto di ta extreme des-iluzionigita, Inflaciono e mond-ekonomiala krizo ruinis la familio anke financale. Ja kom 15 yari evanta gimnaziano il juntis su la liber-corpo „General Georg Maerkers“ en Halle. Pos la abatado di la Sovieta movado e la habitant-milico. La instrukton kom navaro-oficiro de 1922 il finigis en Flensburg Mürwiks. Amiko di la familio en somero 1931 konvencionis lu a Himmler, qua la radiotelegraf-oficiron konsideris false kom ula militala detektivo, en lua sub-lokaco-chambro en la Türken-strado en München Heydrich komencis, qua ad-ibe esis sen-prevido pri sekret-servo, komence kune kun Lina kun la sistemala kolekto di la oficisti di la Münchenala politikala polico e lua agenti en la NSDAP. La „Sekur-servo“ (SD) ek la sigaruyo esis naskinta. Dop sua chefo Heydrich facis eskarpa kariero, qua anke valoris financale. Unesme kom polico- prezidanto di München, pos to chefo di la Bavariana polico, lore en la tota Imperio il kunfuzis la polic-aparato kun la partiso-propra SD, ca-maniere il kreis kompleo ek statala exekutivo e partiso, „Informo-servo, politikala elito ed, ocidala unajo, quale kolekto tomo da Wildt 2003 esas titulizita. La rapida suceso di la Naci-rejimon il posibligis per arestadi sub la subterfujo di „protekto-enkarcerigo e sendar aden koncentrejo, sen kontrolo da la judiciado. Ultree il divenis motoro por dil exterminado dil Europana Judismo longe ante la Wannsee-konfero en januaro 1942. Sua diabla kompano-strokon il ja facabis ye la 30esma di junio 1934 kom organizanto dil ocidi pos la asertita „Röhm-sedicio, la des-konekto di la SA-duktado e kelka altra adversi Komence la Duesma Mondmlito.kreis la povo di Heydrich. Centrala teror-institucuro esis la „Reichssicherheitshauptamt“ (Imperala sekures-chef-ofico, RSHA), kun-juntita ek SD e sekures-polico (Gestapo e Kripo) kun extera ofici en omna okupata landi. Heydrich favorizis „kombatanta administro“, sua kun-laboranti rotacez, tale ke posible omni esis okupata anke pri apta ocido-agadi direte dop la fronto. Pos l'inkurso a la Sovietuniono il voyajis adibe pro inspekto-turo, laudis, se sua kombat-grupi segun exajerita obedio exekutabis amasatra paf-ocidadi kontre Judi e probabla komunisti, e blamis, se li ne marchis egal-paze. Tale il tre aceleris la asasinado.. Ye la 27esma di septembro 1941 Hitler komisis Heydrich por la fakta „direktado dil aferi“ en la ImperialaTeritorio Bohemia e Moravia vice la tro laxa Konstantin von Neurath. Ja ye l'unesma dio di sua arivo en Praha Heydrich agis tre energioze, e dis-solvis la Cheka guvernerio, arestigis la prezidanto di la ministraro ed en publika proceso kondamnita a morto., 489 homi esis exekutita. 1673 homin egarita a la KZ Mauthausen. Il konstruktis ula raso-explor-centro, qua kom Reinhard-Heydrich-fonduro pos sua morto pluse laboris e komencis por posibla Germanigo pri la „populara inventario sub la pretexto kombato kontre la tuberkloso. Per l'instaluro di la geto Theresienstadt il komencis la asasinado di la Juda habintantaro. Parashut-chasisti di la Chekslovaka exterlandana armeo, la Cheko Jan Kubis e la Slovako Jozef Gabcik, facis ye la 27esma di mayo 1942 segun impero dal exil-guvernerio en London kontre Heidrich, pro qua il mortis. Dum radio-parolo di la BBC en junio 1942, direktita a la Germana audantaro, Thomas Mann karakterizis la fino di Heydrich kom la maxim naturala morto, quan tala brako kam lu povas mortar. Hodie esas trovebla en la kripto dil ortodoxa kirko St. Cyrill e Method en Praha, ube la rezist-kombatanti esis celita, expozo pri la heroi di la Heydrichiado. La nocionon on uzis en Chekia por la reprezalanta agado pos la atentato, exemple la demoliso di la komoni Lidice e Lezaky, ma en la expozo por la arest-ondo ye la servo-komenco di Heydrich. On saveskus plezure plu multe koncerne la memoro da Heydrich en la Cheka Republiko. L'expozo estalas T-shirt kun ula komik-desegno pri la atento kun la sur-skriburo „Czechovaks got him! Sabine Lueken, jw (17.2.25) (gs) La Miraklo di Empel: Kande Cielo Turnesis la Fluo da Vicente Costalago En la kolda decembro di 1585, dum la sangoversado e kaoso di la Okdek-Yara Milito, momento di miraklo e mistero okuradis sur la inundita kampi di Empel, mikra vilajo en Nederlando. La Miraklo di Empel, quale esis nomizita, esis rakonto qua kombinas kredo, despero, e lu ne-explikebla — historio qua gravuris su mem en la fiera tradicioni dil hispana infanterio por sempre. En ta tempo, la konflikto inter la ribelanta nederlandesa provincii e lor hispana suverenii atingis brutala senmoveso. Divisiono di hispani soldati, precipue del elita Tercio di Francisco Arias de Bobadilla, trovabis atrapita. La nederlandesi rompabis digi e inundabis la tero circum l'insulo di Bommel inter la riveri Meuse e Waal, efektive transformante lo en mortkaptilo. Cirkumita da aquo, sen manjajo e sen espero di renforto, la hispani soldati esis proxima al nihiligo. Konfrontita kun neposibla cirkumstanci, la soldati resignesis a ilia destino — kelki preparis por mortor en batalo; altra esperis por desnobla morto en la glaciala aqui. Pose, en ago di kredo e forse despero, soldato dum fosado trovabis kelka neexpektata: ligna skulpturo dil Virgino Maria. Ol esis simpla bildo, uzita e batita dal tempo, ma por ta homi, ol esis signo. Aceptante la deskovro kom mesajo de Dio, Bobadilla ordonis konstrui improvisita altaro. La trupi pregis fervente, dedicante se al Virgino e serchante elua protekto. Ta nokto, segun la legendo, subita e mirekla chanjo en la vetero eventis. Fiera frido blovis tra la regiono, frostigante la inundita aqui. Quo esis mortkaptilo transformesis en solida kampo di batalo. Ye la matino, la hispani, reanimita per quo ili kredabis esar diala intervento, atakis trans la frosta tero, lansante surprizanta kontreatako al nederlandesi quii, surprizita e ne kapabla movar se pro la ne-anticipita frosto, esis venkita. La Miraklo di Empel ne sola savis la kaptesita hispana soldati, ma anke inspiris fervora devociono al Virgino Maria inter la hispani Tercios. Ankore hodie, la 8a di decembro — la Festo dil Senmakula Konceptado— celebresas en Hispania kom la patrona festo dil hispana infanterio, kun la Miraklo di Empel vidita kom cielala apogo di ilia kazo. Skeptici povas atribuar lo a koincido o veterpatroni, ma por ta soldati e mult audanti la historio hodie restas momento kande kredo, espero, e historio kunfluabis. En mondo ofte difinita per brutaleso e cinismo, la Miraklo di Empel standas kom eterna rememoro: kelkfoye, la neposibla okazas — e kande ol okazas, ol povas chanjar la kurso di historio. La konfero di Yalta Provizore stabila 80 yari ante nun renkontris en Yalta sur la Rusa peninsulo Krim la somit-politikisti dil anti-Hitler-koaliso Josef Stalin, Winston Churchill e Franklin D. Roosevelt. La konfero duris de 4esma til 11esma di februaro 1945 ed okupis preipue kun questioni pri la pos-milita ordino. Ol esis la duesma personala renkontro di la „Granda Trio“, qua unesmafoye en mayo 1943 renkontrabis en Teheran. Lore li konsultis pri la nexta etapi di la strategio kontre Germania, precipue pri la komenco di ula „duesma fronto“ en Francia por des-charjar la Sovieta armeo. Roosevelt e Churchill promisis des-embarko-trupi en mayo 1944. Kande la tri statala chefi ri-renkontris en Yalta, esis la trupi di la federiti avancigita en la westo til la Germana frontiero ed en esto til la Oder, la Reda Armeo stacis do 80 km avan Berlin. Oli kontrolis Rumania, Bulgaria e Polonia komplete, la plu granda parto di Hungaria e un triimo di la Chekoslovakia, US-Amerikana e Britana trupi kontrolis Francia, Belgia, Nederlndo, Grekia e preske tota Italia. Demonstrado dil uneso La milito esis militistale decidita, ma plusa duro e pro to anke la mezuro de facenda sakrifiki da la federiti esis des-facile evaluar..Segun la til-nuns experienci, plu-fortigita per la fresha impreso di la Germana Ardenne-ofensivo (inter mezo decembro 1944 e mezo januaro 1945). la federiti expektis plusa forta rezisto. Dum ca situeso le Naci startis lia par-susteno-propagado koncerne ula olim existanta brecho dil enemikala federuro. Pos asumo di ula formulizo di vestala cirkli lore le Naci predicis l'evento di triesma mond-milito da la Sovietuniono kontre lia federani. Da ca agado esis dependanta la Germana par-susteno-volo e konseque anke la plusa duro e rudeso di la milito. La konfero en Yalta do devis kom praktikala kontre-pruvo turnar kontre la Naci-devizi. Konforma a la skopo la konfero-rezolvi formulizita ne nur direktita al uneso di la federiti koncerne la plusa militado, ma anke dum la tempo pos la milito. La futuro di Polonia, favore a qua Britania e Francia ye la 3esma di septembro 1939 deklaris la milito kontre la Germana Imperio, esis la maxim desfacila punto en la konfero. Tandem on konvencionis a) la est-frontiero di Polonia formizez esencale la tale dicita Curzon-lineo. Ica esis propozita en la yaro 1920 da la Britana ministro pro extera aferi George Curzon por finigar la milito inter Polonia e la Sovietuniono, ma ne esis respektita da Warschau, b) Polonia recevez remarkinda kresko de teritorio en nordo e westo, ma la grandeso di to esez decidenda plu tarde ye ula paco-konfero. A ca principo la federiti konkordeskis ja en Teheran. Churchill probis sucesar vane revizuro en Yalta favore Germania. Ultree la „Granda Trio“rezolvis, ke la provizora Polona guvernerio ye larja fundamento kune kun demokrata duktisti ek Polonia ipsa e de Poloni del exterlando ri-organizez. Quaze pro to per iritita konkurenc-kombato inter la en 1944 provizora guvernerio, fondita sub Sovieta patroneso en liberigita Polonia un-latere e la anti-Sovieta „exil-guvernerio en London altra-latere decidita, des-favoroze a la lasta.. Konvenante akra a to esis la protesti di la Polona representanti en USA e Britania, qui anke revoltis pri ankragado di la est-frontiero. En Teheran la tri chef-federiti komprenigis su principale a parceligado di Germania. Lore Roosevelt propozabis, des-kompozar Germania a kin regioni ed ultre kelka regioni – la Ruhr-teritorio, la Saar-teritorio, la portuo-urbi Hamburg e Kiel pro lia ekonomiala importo kontolar internacione. En Yalta ca diskuto ne esis profundigita, ma nur per kompletigita per la projeto. Ke Britania, la Usa e la Sovietuniono dum la periodo pos la Germana kapitulaco postulas maxim alta autoritato e ke lo anke inkluzas la tota parceligado di Germania. Erste dum la venanta konfero en Potsdam (17esma di julio til 2esma di agosto 1945) Stalin, Churchill e la sucedanto di la dume mortinta Roosevelt, Harry Truman,konkordeskos, ke Germania advere provizore esez partigenda a garnizon-zoni, ma future malgre to esez traktenda kom unajo.. Lo fine sekurigez la reparado po la milt-domaji. „Grmania devas pagar por la perdi, quin ol produktis a la federitala nacioni dum la milito“ tale esis la rezolvi en Yalta Ante omno ta landin recevez reparaji, qui portis la chef-kargaji di la milito. Suportis la maxim grava perdi e helpis vinkar kontre la enemiko°. Fenduro programar Kom fundamento favore kompozado di exakta fixiguri on aceptis kumuna propozo di la Sovieta e la US-Amerikana delego. Segun ta la reparado facez sumo de 30 miliardi de dolari, de qua la duimo esas por la Sovietuniono. Ja dum la sequanta konfero en Potsdam la reprezentanti di la USA obliviis lo. Kande la Sovietuniono dum la konfero di la ministri pri stranjera aferi en marto ed aprilo en Moskva memorigis da lua reparo-demando de 10 miliardi dolari, lore la demando definitive esis refuzita dal USA. Inter la Sovietuniono e Japonia dum printempo 1941 esis klozita ne-atako-pakto, qua restis ne-lezita da amba stati. Quoniam Japonia komence 1941 gigantala armeo havis en propra lando ed en Chinia, existis la timo, ke durigo di la milito en Asia divenus durema e perdoza. Pro to le USA insistis la Sovietuniono partoprenar la milito. En Yalta Stalin promisis deklarar milito ye du til tri monati pos la Germana kapitulaco. Il rimborsis sua promiso ye la 8esma di agosto 1945. Knuth Mellenthin (1.Februar 25) [ANEKDOTARO] Mea unesma posh-telefonilo    Me nul-tempe havis posh-telefonilo irga-sorta til poka yari ante nun, quande me aquiris smartfono. Pos apen un yaro e duimo, ruptesis la peco por enswichar/ekswichar la telefonilo, e me ne povis solvar la problemo:  “Nuntempe, ta peceton tu trovos nula-loke”, on dicis a me.  Tamen, me ne rezignis perdar mea smartfono, do me rezolvis funcionigar ol ul-maniere… Qualen me funcionigas ol? Yene: quande me konektas ol, e quande me deskonektas ol, ol apertesas automatale; quande sonas la vekigilo, olta apertesas (ed ol sonas tam ofte kam me volas); quande on telefonas a me, ol apertesas (e me ipsa telefonas a me, quande bezonata, de mea surtabla telefonilo), edc. On mem donacis a me nova smartfono, quan me decidis ne aceptar, nam me ne bezonis ol. Me volas mea posh-telefonilo, e me ne abandonos ol nur pro lua handikapo… Pluse, un yaro ante nun, ol subisis acidento: ol falis adsur la pavimento, e sua vitro divenis araneatra… Mea kulpo. Tamen, malgre omno, ol duras funcionar ed esar utila. Me duras estimar ol, e me ne volas altra portebla telefonilo, adminime provizore.      Yen ke, nun, mea smartfono evas quar yari e quar monati, e me deziras ed esperas celebrar lua 5ma aniversario.     - -- --- ---- ----- ------ -------   (Partaka) (gs) INF Ido-Saluto!U Editita dal Germana Ido-Societo Edito 2025/1 V.I.S.D.P. Thomas Schmidt, Berlin Herausgeber / Editerio Deutsche Ido-Gesellschaft e.V. (Germana Ido-Societo) c/o ver.di Berlin / FB 8 Am Bahnhof Westend 3 D-14059 Berlin Redaktion / Redakterio Ido-amiki Berlin c/o ver.di Berlin / FB 8 Am Bahnhof Westend 3 D-14059 Berlin E-Mail: ido-saluto@idolinguo.de Redakteure / Redakteri Rudolf Gensch (rg) Rainer Höhling (rh) Günter Schlemminger (gs) Thomas Schmidt (ts) Eberhard Scholz (es) Jürgen Viol (jv) Redaktionsschluss / Redakt-fino 01.03.2025 Satz und Layout / Kompostado e formizo Thomas Schmidt Bengt Klatte Auflage / Edituro 50 Druck / Imprimo csv-copyshop-berlin Vertrieb / Distributo Rudolf Gensch Bankverbindung / Banko-komuniko Deutsche Ido-Gesellschaft e. V. Postbank Berlin IBAN: DE88 1001 0010 0184 5661 06 BIC: PBNKDEFF Das deutsche Jahresabonnement der Papierausgabe beträgt 24,00 Euro. Der Betrag ist an die obige Bankverbindung zu überweisen mit dem Verwendungszweck „Abo Ido-Saluto“. Der Jahresbeitrag für DIG-Mitglieder beträgt ebenfalls 24,00 Euro. Mitgliedsbeiträge und Spenden sind steuerlich absetzbar. Die Verwendung der Texte ist nach Genehmigung des Herausgebers erlaubt. Um ein Belegexemplar wird gebeten. Zitate bedürfen der Genehmigung der Redaktion und des Herausgebers. Die Bilder, Zeichnungen sowie die grafischen Arbeiten unterliegen dem Urheberrecht und bedürfen der Freigabe durch den Urheberrechtsinhaber. Das Scannen von Seiten - für den persönlichen Bedarf – ist ohne Genehmigung des Herausgebers erlaubt.

Melusine 1

La nova Melusine / Johann Wolfgang von Goethe Tre estimata sioruli! Pro ke me savas, ke vi ne multe prizas devancanta paroli ed introdukti, me volas sen altro garantiar, ke me ca-foye esperar bonege situesas. De me advere ja kelka vera rakonti sucesis ad alta e generala kontenteso, ma prezente me darfas dicar, ke me havas ula naracinda, qua la til nuna per multo super-esis e qua, quankam me renkontris ol ja ante kelka yari, ankore sempre des-quietigas me memorante, yes mem esperez ula finala developo. Des-facile on trovos simila ad ol. Komence por dicar la verajo, ne sempre me aranjis mea vivo adaptante a la futura tempo, yes a la nexta dio por esar tote certa. Me ne esis en mea yuneso bona menajero e standis ofte en omna-speca embaraseso. Olim me projetis profitoza voyajo, ma me facis mea pazi kelke tro granda, e pos ke me komencis ol per extra-posto, e lore durigis per ordinara, ye la fino esis koaktata pluse irar pede. Kande me esis gaya yunino, me havis omna-tempe la kustumo, kande ke me eniris taverno, serchar cirkum la hostino od anke la koquistino e kondutar flaternale kontre eli, tra quo maxim ofte mea konsumo-spenso reduktesis. Ul-vespere, kande me eniris la posto-domo di mikra urbeto e jus segun mea kustumala maniero volis procedar, subite kliktis bela tandema veturo, jungita per quar kavali, jus dop me ye la pordo. Me turnis me e regardis sola muliero, sen chambrino, sen servisto. Me quik hastis por apertar la pordo e questionar, kad elu volas imperar ulo. Dum la des-embarko el montris lua bela figuro, e lua amorinda vizajo, se on regardis ol plu proxime, ornita kun traito de tristeso- Me questionis ankor-unfoye, ka me povus servor ulo. . - „O yes!“ el dicis, se vu volus ek-prenar e portar ad-supre sorgoze la kesteto, qua stacis sur la sideyo, ma me deziras, portar ol tre cirkonspekte e ne movar o mem sukusar.“ Me prenis la kesteto sorgeme, el klozis la pordo di la veturo, ni kune klimis sur l'eskalero, ed el dicis a la servistaro, ke el ca-nokte restos hike. Nun ni esis sola en la chambro. El demandis pozar la kesteto adsur la tablo, qua stacis an la muro, e kande me sentis ye kelka di lua movadi, ke el deziras esas sole, me salutis e respekteme ma impetuoze kisis lua manno. „Me pregas, komendez por ni amba la dineo°, el dicis pos to, ed on povas imaginar. Per quala plezuto me satisfacis la komendo, dum ke samtempe pro mea joyego preske ne atencia: hosto, hostino e servistaro. Ne-patiente me vartis ca intanto, qua tandem direktigez me ad elu. Esis garnisita la tablo, ni sideskis kontre-pozita, me manjis pos longa tempo ula bona repasto e samtempe kun ula tante dezirata vidajo, yes, me semblis, quale se el beleskis dum omna minuto. La konverso esis agreabla, ma el refuzis omno, quo koncernis afeciono ed amoro. Esis for-prenita; me hezitis, me serchis omna-speca artifici por proximigar ad elu, ma vane: el rekuzis me per certena digneso, quan me ne povis tolerar, yes me mustis kontre mea volo separar de elu ante-tempe. Pos ula nokto pasanta vigilante kun ne-tranquila sonjo me fru-matine levis me, informigis me, ka el komendis la kavali; me audis „ne“ ed iris aden la gardeno, vidis lu stacar vestizita apud la fenestro e hastis a lu ad-supre. Kande el iris renkontre a me tante bela e plu bela kam hiere, subite naskis en me inklineso, friponeso e temerareso; me falegis ad el e presis elu en mea brakii. „Angla ne-rezistebla ento!“ me vokis, „pardonez, ma lo esas ne-posibla!“ Per ne-kredebla habileso el eskapis de mea brakii, e me ne mem povis presar kiso a lua vango. - „Evitez tala erupti di spontana pasionoza inklineso, se vu ne volas perdar pro joko ula chanco, qua a vu tre proxim jacas, ma qua erste pos kelka exameni esos komprenebla.“ „Demandez, quon tu volas, Angla spirito!“ me vokis, ma ne duktez en des-espero.“ el dicis ridante: „Se vu volas devot-esar a mea servi, lore audez la kondicioni“ Me venas adhike por vizitar amikino, che elqua me restos dum kelka dii; dume me deziras, ke pluse transportesez mea veturo e ica kesteto Ka vu volas facar lo? Vu agez nur cirkonspekte levar la kesteto en ed ek la veturo, e kande ol stacas en to, sideskar apude ed intense sorgar pot to. Se vu eniras taberno, lore vu pozas ol adsur la tablo, en ula specala chambro, en qua vu darfas nek lojar nek dormar. Vu klozas la chambro omna-foye per ca klefo, qua omna seruron apertas e klozas e donas a la serulo la proprajo, ke inter-tempe nulu povas apertar la pordo. „ Me regardis elu, me sentis me stranja; me promisis, facar lo omna, se me darfas esperar balde rividar elu, e se el povas siglar ca mea espero per kiso. El agis lo, e depos ca instanto me divenis tote lua serfo. Nun me devas komendar la kavali, el dicis. Ni parolis pri la voyo, quan me vehez, la vilaji, ube me haltez e vartez elu. Fine el presis burso kun oro en mea manuo, e me mea labii a lua manui. El semblis esas emocita ye la adio, e me ne plus savis,. quon me agis od agez.. Kande me retro-venis de mea komendo, me trovis la pordo klozita. Me probis quik mea chef-klefo, ed ol ludis sua debut-rolo perfekte. La pordo apertis su bruske. E la chambro esis vakua, nus la kesteto stacis sur la tablo, ad-ube me pozabis olu. La veturo haltis avan la pordo, me portis la kesteto sorgeme ad-infre e pozis olu apud me. La hostino questionis: „Ube esis la damo?“ Infanto respondis: „El iris ad urbo.“ Me salutis la homi e vehis triumfante de hike, qua me ye hierala vespero hike arivesis kun getri kovresis per polvo. Ke me nun ye bona liber-tempe mrditas pri ta naraco, kontis la pekunio, facis diversa projeti, sempre okazione oglis a la kesteto,, vi povas lejere pensar. Nun me duris vehar hazarde, ye plura stacioni ne decensis e ne repozis, til ke me atingis bel-aspekta urbo, ad-ube el sendabis, Elua imperi esis sorgeme atencita, la kesteto pozita en specala chambro e kelka vaxo-kandeli apude, ne acendite, quale el imperabis. Me klozis la chambro, aranjis me en mea chambro.e kalkulis kelko favore a me. Dum kurta tempo me povis okupar pri memoro ad el, ma balde la tempo extensesis. Me ne kustumis vivar sen socio, icon balde me trovis ye hosto-tabli e ye publika loki segun mea gusto. Dum ca cirkonstanco mea pekunio komencis fuzar ed ula vespero tote des-aparis ek mea burso, kande me ne-reflekteme engajis me en pasionoza ludo. Arivinte mea chambro, me furiis. Sen pekunio, kun la aspekto di ula richa viro, expektante grandega quoto, ne certa, ka e kande mea belino aparos, me trovesis en la maxim granda embaraseso. Duople me deziregis elu, e me kredis nun ne plus povar vivar sen elu e sen lua pekunio. Pos la dineo, quan me manjis sen plezuro, pro ke ca-foye me esis koaktata manjar sole, me marchis en la chambro hike ed ibe, parolis monologo, maledikis me, jetis me a la sulo, dis-laceris mea hararo ed esis tote rebela. Subite me audas en la klozita chambro apuda lejera movado e poke plu tarde frapo a la bone gardata pordo. Me kune kaptas, sizas la chef-klefo, ma la klapi apertesas bruske ed en la lumo di ta brilanta kandeli mea belino iras renkontre a me.. Me jetas me a lua pedi, kisas lua robo, lua manui; el levas me, me ne audacas embracar elu, apene regardar elu; tamen me regretas sincere mea eroro. - „Ol esas pardonebla“, el dicis, „ma vu tardigas vua chanco e mea. Vu devas nun ankor-unfoyeirar streko en la mondo, ante ke ni ri-regardos.. Yen esas mem plu oro“, el dicis, „e suficanta, se vu pasable povas esar sparema, Se ca-foye vino e ludo pozis vu en embaraseso, lore nun preservez vu de vino e hominachi ed expektez ni gaya rivido.“ El retro-pasis trans lua solio, la klapi klozesis, me frapis, me pregis, ma nulo esis pluse audebla. Kande me ye la altra matino demandis la fakturo, ridetis la garsono e dicis: „Tale tamen ni savas, pro quo vi ye quala artoza e ne-komprenebla metodo klozas vua pordi, tale ke nula chef-klefo povas apertar oli. Ni suspektas che vi multa pekunio e trezuri; ma nun me vidis la trezuro, quale lu decensis l'eskalero, e ye omna maniero lu semblis konservata bone segun digneso.“ Me respondis nulo kontre to, pagis mea fakturo ed eniris la veturo kun mea kesteto, Nun me itere vehis aden la mondo per la maxim konstanta rezolvo, future egardar la averti di mea misterioza amikino. Tamen me esis itere en ula granda urbo, tre balde me konoceskis amorinda hominachi, de qui entote me ne povis arachar me. Li semblis vendar a me lia favoro tre kustoze; nam quankam li kustumis retenante, li seduktis me ad un rondo pos la altra, e por ke me volis favorar lia plezuro, ankor-unfoye ne pensis a mea burso, ma vice to pagis e dis-donis sencese e ne-reflekteme. Quale granda pro to esis mea astoneso, kande me perceptis pos plura semani, ke la provizuro di la burso ne reduktabis, ma vice to ol esis plenigita kam ye la komenco. Me volis certigar plu detaloze pri tala bela qualeso, sideskis por kontar, akurate notis la sumo e nun komencis gaye vivar quale antee kun mea trupo. Ne mankis exkursi e navigi, dansado, kantado ed altra plezuri. Ma nun granda atenco ne necesa por perceptar, ke la burso vere vakueskis, jus quale se me per mea maledikita kontado la vertuo, ne esas kontebla, sustraktesabus. Dume la joyo-foleso funcionis. Me ne plus povis renversar, e malgre to balde minacis la fino di mea kontanta pekunio. Me maledikis mea stando, reprimandis mea amikino, qua duktabis me en ta tenteso, interpretis male lo, ke el ne plus esis prezenta koram me, liberigis me despitante de omna devi e projetis apertar la kesteto, ka forsan en ta esas trovebla irga helpo. Nam ol ne esis sat pezoza por kontenar pekunio, eventuale povis kontenar juveli, ed anke oli esabus tre oportuna. Me esis faconta exekutar la projeto, tamen me tardigis ol til la nokto por tote reflekteme exekutar l'operaco, e hastis a festino, qua jus esis anuncita. Ibe itere eventis multe, e ni esia per vino e trumpet-sono tre emoceskis, kande a me eventis des-agreabla stroko, ke dum la desero olima amiko di mea amorata belino subite eniris venante de ula voyajo, sideskis apud el por probar sen granda cirkuiti valorigar sua olima yuri. Pro to balde genitesis despito, disputo. Ni iraciegis, e me transportesis mi-mortinte ad-heme kun plura vunduri. La kirugiisto pansabis mea vunduri e for-irabis, esis ja nokto-mezo, mea servisto dormeskis: la pordo dil apuda chambro apertesis, mea misterioza amikino eniris e sideskis apud la lito. El questionis pri mea stando; me ne respondis, nam me esis tote fatigita e mal-humoroza. El durigis parolar per multe kompatar me, ed embrokis mea temporo per certena balzamo, tale ke rapide e definitive me sentis me plu bone, tante fortigite, ke me povis furieskar ed insulteskar. Dum mea violentoza parolo me jetis omna kulpo ad el por mea des-felicajo, koncerne la pasiono, quan el inspiris a me, pro elua aparo, lua des-aparo, pro la dezirego, pro l'enoyo, quan me mustis sentar. Me divenis konstante plu bruska e bruska, quale se me instigesis da febro-aceso, e me juris lu ye la fino , ke, se el ne volas divenar la mea, ca-foye ne volus apartenar a me e ne volus mariajar kun me, lore me ne volas vivar plu longe, pro quo me demandis decidema respondo. Kande el hezitante retenis deklaro, me tre iraceskis, arachis la dupla e triopla bandajo de la vunduri, kun la serioza intenco mortar pro sango-perdo. Ma quale me astonis, kande me trovis omna mea vunduri ri sanigita, e trovis mea korpo eleganta e brilanta ed elu en mea brakii. Nun ni esis la maxim felica paro en la mondo. Ni pregis l'una l'altra reciproke pri pardono, e ne plus savis exakte, pro quo. El promisis nun, voyajar pluse kun me, e balde ni sideskis en la veturo l'una apud l'altra, la kesteto kontre ni, ye la plazo di la triesma persono. Me nul-tempe mencionabus lo kontre elu. Anke nun me venis a la penso parolar pri to, quankam lo stacis avan l'okuli e ni amba per tacita konvenciono sorgis favore lo, quale povus venar l'okaziono, ke me sempre nur olun levis ek ed en la veturo, e okupis me quale olim pri la klozo di la pordi Tam longe kam esis ankore kelko en la burso, me sempre pagis, kande mea konstanta pekunio fineskis, me lasis manidestesas lo.. - „Por to esas facila konsilo“, el dicis ed indikis a kelka mikra saki, supre laterale di la veturo lokiziza, quin me advere antee perceptabis, ma ne bezonabis. El sizis una e tiris ek ol kelka oro-peci, ed ek la altra kelka arjenta-moneti, e montris me tal-maniere la posibleso durigar omna spenso. Qua plezis a ni. Do ni voyajis de urbo ad urbo, de lando a lando, ni esis bon-humoroza inter ni e kun altri, e me ne kredis, ke el povus abondonar me, tante min de kelka tempo esis sub altra kondicioni,, pro quo nia gayeso e nia amoro ankore esis augmentata. Ma ul-matine regretinde me ne plus trovis elu e pro ke la restado sen elu esis tedanta a me, me marcheskis, probis la povo di amba saki e trovis li ankore pruvita. La voyajo pasis favoroze, e se me til nun pri mea aventuro ne volis reflektar, pro ke me expektis tote naturala evoluciono di la marveloza eventi, do prezente eventis kelko, quo igis me astonante, sorgeme mem timeme. Pro ke me por venar de la loko, kustumis voyajar, dum jorne e nokte,, do eventis, ke me ofte vehis dum la tenebro, ed en mea veturo la lanterni extingis hazarde, esis tote obskura. Olim, dum tala tenebroza nokto me dormeskis, e kande me vekabis, me vidis ye la plafono di mea veturo lu lumo di kandelo. Me percepis la fenomeno e des-kovris, ke o la lumo venis ek la kesteto, qua semblis havar laceruro, quale se ol esus dis-ruptita jus pro la varmega e sikoza vetero di la komencanta somero. Mea pensi a la juveli ri-vivemeskis, me konjektis, ke ula karbunklo jacus en la kesteto, e dezirus ganar certeso pri to . .

LIBEZEM

Gliederung des Vortrages 1. Einleitung: Was ist Ido? 2. Kurze Geschichte des Ido 3. Grundzüge des Ido 4. Ido und die Idobewegung heute 5. Ido als Weltsprache und Alternative zum Englisch? 6. Warum soll ich Ido lernen? 7. Sprachbeispiele: Wir sprechen Ido! 1. Einleitung - Was ist Ido? Ido ist eine Plansprache Ido ist eine Welthilfssprache Ziel einer Welthilfssprache ist es die menschliche Kommunikation unter Sprechern verschiedener Sprachen zu vereinfachen Ido ist als einfach zu erlernende neutrale Zweitsprache gedacht für alle Ido ist eine „a posteriori“ Sprache, d.h. die Wörter wurden aus existierenden Quellsprachen (D, ENG, FRA, ITA, SPA, RUS) entnommen. Was ist eine Plansprache? Plansprachen oder „konstruierte Sprachen“ sind von Menschen geplant geschaffene Sprachen (Gegensatz: natürliche Sprachen) Am häufigsten sind Internationale Welthilfssprachen, die die internationale Kommunikation erleichtern sollen. Darüber hinaus gibt es auch andere Formen: Kunstsprachen zu künstlerischen Zwecken (Klingonisch, Hochvalyrisch, Sidarin/Elbisch), philosophische Sprachen, Conlangs. Bei Plansprachen wird in „a priori“ und „a posteriori“ unterschieden. Natürliche vs. Schematische Plansprachen. Wissenschaft der Plansprachen: Interlinguistik 2. Kurze Geschichte des Ido - Kurzer Überblick 1900 Weltausstellung in Paris resultiert 1901 in der Einsetzung der Delegation für die Annahme einer internationalen Hilfssprache 1907 Die Delegation schlägt ein reformiertes Esperanto nach den Ideen des anonymen Projekts „Ido“ vor. Schöpfer des Ido sind der französische Mathematiker Louis Couturat und der Gelehrte Louis De Beaufront. Ido bedeutet in Esperanto „Abkomme, Nachkomme“, Ido heißt auch „Idiomo di omni“ („Sprache aller“) Ab 1921 jährliche Weltkongresse, 2024 in Madrid, 2025 in Potsdam Im Nationalsozialismus wurde Ido verboten, schwierige Situation nach dem 2. Weltkrieg für Ido. In der DDR durfte sich Ido nicht organisieren. Ab circa 2000 neuer Aufschwung durch das Internet. 2.2. Kuriositäten aus der Geschichte des Ido Früher wurde in Kreuzworträtseln immer nach Ido als Sprache mit drei Buchstaben gefragt Der Chemienobelpreisträger Wilhelm Ostwald (1853-1932) war einer der ersten Idisten und propagierte Ido, ebenso der sozialdemokratische Politiker der Weimarer Republik Heinrich Peus und der Anglist Otto Jespersen. In den 1920er Jahren war Ido eine Zeit lang die Sprache der Kommunistischen Internationale. In den 1920er Jahren gab es eine anarcho-syndikalistische Kommune gegründet von Heinrich Goldberg (Filareto Kavernido) mit Ido als Sprache in der Nähe von Berlin mit dem Namen „La Kaverno di Zahadustra“; die Kinder hatten Ido-Namen wie: Joyigemo, Sajeso, Veremino, Esperoza, Agemino, Faro, Amozino, Sunozino. Der Gründer der berühmten Schweizer Schokolade „Toblerone“ Theodor Tobler war begeisterter Idist und legte seiner Schokolade Ido-Sammelkarten bei. 3. Grundzüge des Ido 3.1 Alphabet, Aussprache und Betonung Alphabet: lateinische Schrift ohne Sonderbuchstaben. Phonetische Aussprache. Aussprache: 9 Abweichungen zum Deutschen c = deutsches z Bsp cirko (Zirkus), cent (hundert), certe (sicher, gewiss) ch = tsch Chekia (Tschechien), chokolado (Schokolade), chera (teuer) sh = hartes sch, shako (Schach), shuo (Schuh), shamar (sich schämen) j = weiches sch wie FRZ Journal, jurnalo (Zeitschrift), jupo (Rock), joyar (sich freuen) s = ß santa (heilig), sporto (Sport), studiar (studieren) z = weiches s wie in Rose; zebro (Zebra), hazardo (Zufall) v = w varma (warm), vazo (Vase), vidar (sahen) y = deutsches j, kein Vokal; yaro (Jahr), yuna (jung), w = englisches w; wiskio (Whiskey), werar (tragen, anhaben) Betonung: vorletzte Silbe, nur bei Infinitiven -ar auf letzter Silbe, i und u vor Vokalen zählen nicht als Silben für die Betonung 3.2 Grundzüge der Grammatik Artikel: „la“, la viro, la muliero, la lampo; kein Pluralartikel: la viri, la mulieri, la lampi, kein unbestimmter Artikel. Wenn kein anderes Wort die Mehrzahl bezeichnet “le”. Le Schmidt Substantiv: endet in der Einzahl auf -o, im Plural auf -i; la tablo, la tabli, la homo, la homi. Keine Fallendung, fakultativ -n bei Akussativ, wenn ich das Objekt vorziehe. La monton me vidas! Subtantive an sich geschlechtsneutral puero, aber puerino/ puerulo Adjektiv: endet auf -a, wird weder nach Geschlecht noch bei Singular der Plural verändert, la granda domo, la granda domi. Adverb: Adjektiv -e statt -a. Tu parolas bone Ido! Il kuras rapide. Personalpronomen; me (ich), tu (du) 3.person, il(u) m. el(u) w, ol(u) Sache, geschlechtsneutral (1907 nur von Männern geschaffen) lu, Ido seiner Zeit weit voraus, Vu Höflichkeitsform, ni (wir), vi (ihr), li = sie für alle drei Geschlechter, eli, ili, oli, Rückbezüglich su, Neutral man “on(u)” Possessivpronomen: Personalpronomen + Adjektivendung -a mea domo, tua libro, elua robo, nia blanka stulo Demonstrativpronomen: ica dieser, ita jener kann spezifiziert werden ilca, ilta elca elta, lo = es, das Fragenpronomen; ka(d) bei Entscheidungsfragen, Relativpronomen und Fragenpronomen: qua wer, welcher, qui Pl wer welche, quo was Qua venas? Wer kommt? Wortbildung: Ido verfügt zudem über ein System von Vor- und Nachsilben zur Wortbildung wie ex- ehemalig ex-spozino, ne- nicht, neutila Suffixe: -in weiblich reyino, -ismo Lehre System, socialismo, -isto Beruf: dentisto, auch Idisto, -et Verkleinerung monteto (Hügel) -eg Vergrößerung: domego großes Haus, Anwesen. 3.3.Verben im Ido - Infinitiv -ar, amar (zu lieben) - Präsens -as, nicht nach Personen gebeugt, me amas tu, tu amas, vi amas - Vergangenheit: -is me vidis, tu vidis, elu venis, ni venis - Futur: -os me ludos, tu ludos, li ludos - Konditional (Bedigungsform) -us, me dicus, tu dicus, li dicus - Partizip: Aktiv -ant, -int, -ont, Passiv -at, -it,- ot parolanta, parolata. Aus dem Partizip können weitere Zeitformen wie Perfekt, Plusquamperfekt, Futur 2 gebildet werden, die genannten vier Zeitformen sind jedoch für die gesprochene Sprache ausreichend - Das Hilfszeitwort esar zu sein wird für die Passivformen und der Bildung der zusammengesetzten Formen genutzt: me esas amata oder me amesas (ich werde gebliebt) - Zusammengesetzte Zeiten des Aktivs mit -ab oder der Partizipien; me amabis oder me esis aminta - Imperativ- ez! Alle Personen, Parolez Ido! 4. Ido heute - FAQ - Wie viele Sprecher hat Ido? Unklar, es gibt Facebookgruppen mit fünfhundert Mitgliedern, Esperantisten verstehen Ido. Wo wird Ido verwendet? Es gab und gibt Bücher und Zeitschriften in Ido, auf Idotreffen wie dem Weltjahrestreffen, der Jahreshauptversammlung, der DIG bei den Ido-Amiki Berlin, wöchentlich finden zwei Videokonferenzen auf Ido statt. Welche Zeitschriften gibt es auf Ido? Ido-Saluto! Aus Deutschland, Progreso Zeitschrift des Weltbandes ULI, Adavane! aus Spanien. Gibt es Literatur auf Ido? Es gibt eine breite Literatur auf Ido, sowohl Übersetzungen als auch Originalliteratur, berühmte Autoren Andreas Juste, Brian Drake, Goncalo Neves. Jedes Jahr neue Bücher, viele aber nur im Internet, es gibt Shakespeare Übersetzung, Aus dem Leben eines Taugenichts von Eichendorff von Günter.Schlemminger übersetzt, Originalkrimis von Brian Drake, breites Spektrum, Wie ist Ido heute organisiert? Deutsche Ido-Gesellschaft e.V. ULI (Uniono por la linguo internaciona): Weltverband Ist Ido im Internet vertreten? Ido-Wikipedia mit circa 53.752 Artikeln (07.03.2025), zahlreiche Facebookgruppen, Telegramgruppen, WhatsApp Gruppen, YouTube Videos Deutsche Ido-Gesellschaft, Google Gruppen, Musikvideos FAZIT: Ido ist heute eine voll ausgebildete Sprache, die mündlich und schriftlich verwendet wird und zur internationalen Zweitsprache geeignet ist. AUSBLICK: Ido ist als Weltsprache sehr geeignet, der politische Wille ist jedoch angesichts der Dominanz des Englischen nicht vorhanden. 5. Ido als Weltsprache und Alternative zum Englischen? Ido ist leichter und schneller zu erlernen als Englisch Durch Ido fällt das Erlernen anderer Fremdprachen leichter, insbesondere von romanischen Sprachen EU: Geld für Übersetzungen und Dolmetschen würde wegfallen Ido ist eine neutrale Sprache und sorgt für Sprachgerechtigkeit Ido als Weltzweitsprache vereinfacht Kommunikation und ist auch ein Friedensprojekt Ido verdrängt keine kleine Sprache, Literatur kleiner Sprachen kann leichter verbreitet werden. 6. Warum soll ich Ido lernen? Ido ist leicht zu lernen, da es logisch aufgebaut ist und viele Wörter bekannt sind. Durch Ido bekomme ich Grundverständnis vom Aufbau für Sprachen und tue mich leichter neue Sprachen zu lernen. Fremdwörter auch im Deutschen erschließen sich leichter. Verständigung in einer neutralen Zweitsprache mit Sprechern anderer Muttersprachen ist ein besonderes Erlebnis. Das Erlernen einer Plansprache macht Spaß und ist eine intellektuelle Herausforderung. Warum macht Thomas Schmidt Ido? 6. Warum soll ich Ido lernen? Warum lernt Thomas Schmidt Ido? Ido macht Spaß! Die Verständigung in einer neutralen, einfach zu lernenden Sprache mit Menschen aus verschiedenen Ländern ist spannend. Ich lerne interessante Menschen und verschiedenen Ländern kennen und fühle mich durch die gemeinsame Zweitsprache eine Verbundenheit. Ich bekomme einen besseren Einblick in den Aufbau von Sprachen und lerne Fremdsprachen dadurch leichter, insbesondere bei romanischen Sprachen. Ich lese Bücher auf Ido, die ich sonst nie kennengelernt hätte. Ich kann mich aktiv einbringen indem ich Artikel schreibe für Zeitschriften und Wikipedia und mich kreativ als Autor betätigen. Ich lerne neue Menschen, Städte und Länder kennen. 7. Sprachbeispiele - 7.1 Wichtige Phrasen Saluto! - Hallo! Bona jorno! - Guten Tag! Quale tu standas? - Wie geht es dir? Me standas bone. - Mir geht es gut. Mea nomo esas Thomas. - Ich heiße Thomas. Danko, Me pregas. - Danke. Bitte (um etwas bitten). Til rivido! - Auf Wiedersehen! Ido esas bela e facila linguo. - Ido ist eine schöne und leichte Sprache. Ka tu parolas Ido? - Sprichst du Ido? Yes, me parolas Ido. - Ja, ich spreche Ido. No, ma me volas lernar Ido. - Nein, aber ich möchte Ido lernen. 7.2 Beispieltext – Mea domo Me lojas en bela domo. Bela gardeno esas avan la domo. La pordo esas klozita, ma me havas la klefo. La eskalero esas streta. La fluro esas larja. En la salono esas tablo, sofao e horlojo. Tapiso jacas sur la sulo. La plafono esas blanka. An la muro pendas pikturi. Me havas multa libri. En la dormo-chambro esas du liti, armoro, stuli e spegulo. Me dormas en la lito. 7.3 Beispieltext – Der Kleine Prinz Kapitel 18 La princeto trairis* la dezerto e li nur trovis tripetala* floro, sen-importa floro... - Bona matino! - dicis la princeto. - Bona matino! - respondis la floro. - Ube* esas la personi? - questionis polite la princeto. La floro uldie* vidabis pasar karavano. - Ka la personi? Me supozas ke existas cirkum sis o sep personi. Me vidis li ula* yari ante nun, ma nultempe onu savas ube trovar li. Li vento portas li, nam* li ne havas radiki. E ne havar radiki jenar li. - Adio! - dicis la princeto. - Adio! - respondis la floro. Wörter: trairar – tra (durch), irar (gehen); tripetala – dreiblättrig, ube – wo, uldie – an einem Tag, ula – ein gewisser, nam - denn Wichtige Links Homepage der Deutschen Ido-Gesellschaft http://idolinguo.de YouTube Kanal der Deutschen Ido-Gesellschaft https://www.youtube.com/channel/UCvoP4EvIGoGZE7j2BSnDTZQ Ido-Wikipdia mit über 53.000 Artikeln http://io.wikipedia.org Homepage http//ido.li : Newsseite mit vielen Links und Neuigkeiten aus der Idobewegung Online Bibliothek Ido: http://ido-vivo.info/ Poemo – La semero da Andreas Juste La Semero Der Säher Tu ne savas, ho semero Du weißt nicht, oh Säher, Laboranta lor vespero, arbeitend zum Abend Ka tu vidos la rekolto. Ob du die Ernte sehen wirst, Tu parfinas, kun fervoro Du beendest, mit Eifer Tua bel e bon laboro. Deine schöne und gute Arbeit. Ni l’Idisti, esas tala: Wir die Idisten, sind so: Sen diskuti shikanala, Ohne schikanöse Diskussionen Kun espero, kun plezuro, Mit Hoffnung, mit Vergnügen, Ni ya semas por futuro. Wir säen doch für die Zukunft.

Expo 24

Ido – Willkommen in der Welt der Plansprache Ido Innenansichten einer lebendigen Plansprache 2024 Gliederung des Vortrages 1. Einleitung: Was ist Ido? 2. Kurze Geschichte des Ido 3. Grundzüge des Ido 4. Ido und die Idobewegung heute 5. Sprachbeispiele: Wir sprechen Ido! 1. Einleitung - Was ist Ido? Ido ist eine Plansprache Ido ist eine Welthilfssprache. Ziel einer Welthilfssprache ist es die menschliche Kommunikation unter Sprechern verschiedener Sprachen zu vereinfachen Ido ist als einfach zu erlernende Zweitsprache gedacht für alle Ido ist eine „a posteriori“ Sprache, d.h. die Wörter wurden aus existierenden Quellsprachen (D, ENG, FRA, ITA, SPA, RUS) entnommen. 2. Kurze Geschichte des Ido 1900 Weltausstellung in Paris resultiert 1901 ein Einsetzung der Delegation für die Annahme einer internationalen Hilfssprache 1907 Die Delegation schlägt ein reformiertes Esperanto nach den Ideen des anonymen Projekts „Ido“ vor. Schöpfer des Ido sind der französische Mathematiker Louis Couturat und der Gelehrte Louis De Beaufront. Ido bedeutet in Esperanto „Abkomme, Nachkomme“, Ido heißt auch „Idiomi di omni“ („Sprache aller“) Ab 1921 jährliche Weltkongresse, 2024 in Madrid, 2025 in Potsdam Im Nationalsozialismus wurde Ido verboten. In der DDR durfte sich Ido nicht organisieren Ab circa 2000 neuer Aufschwung durch das Internet. 3.3. Grundzüge des Ido 3.1 Alphabet, Aussprache und Betonung Alphabet: lateinische Schrift ohne Sonderbuchstaben. Phonetische Aussprache Aussprache: 9 Abweichungen zum Deutschen c = deutsches z Bsp cirko (Zirkus), cent (hundert), certa (sicher, gewiss) ch = tsch Chekia (Tschechien), chokolado (Schokolade), chera (teuer) sh = hartes sch, shako (Schach), shuo (Schuh), shamar (sich schämen) j = weiches sch wie FRZ Journal, jurnalo (Zeitschrift), jupo (Rock), joyar (sich freuen) s = ß, santa (heilig), sporto (Sport), studiar (studieren) z = weiches s wie in Rose; zebro (Zebra), hazardo (Zufall) v = w: varma (warm), vazo (Vase), vidar (sahen) y = deutsches j, kein Vokal; yaro (Jahr), yuna (jung), w = englisches w; wiskio (Whiskey), werar (tragen, anhaben) Betonung: vorletzte Silbe, nur bei Infinitiven -ar auf letzter Silbe, i und u vor Vokalen zählen nicht als Silben für die Betonung 3.2 Grundzüge der Grammatik Artikel: „la“, la viro, la muliero, la lampo; kein Pluralartikel: la viri, la mulieri, la lampi, keinen unbestimmten Artikel. Wenn kein anderes Wort die Mehrzahl bezeichnet “le”. Le Schmidt Substantiv: endet in der Einzahl auf -o, im Plural auf -i; la tablo la tabli, la homo, la homi. Keine Fallendung, fakultativ -n bei AKK wenn ich das Objekt vorziehe. La monton me vidas! Subtantive an sich geschlechtsneutral puero, aber puerino/ puerulo Adjektiv: endet auf -a, wird weder nach Geschlecht noch bei SGL oder PLU verändert, la granda domo, la granda domi. Adverb: Adjektiv -e statt -a. Tu parolas bone Ido! Il kuras rapide. Personalpronomen; me (ich), tu, (du) 3.person, il(u) m. el(u) w, ol(u) Sache, geschlechtsneutral (1907 nur von Männern geschaffen lu, Ido seiner Zeit weit voraus, Vu Höflichkeitsform, ni (wir), vi (ihr), li = sie für alle drei Geschlechter, eli, ili, oli, Rückbezüglich su, Neutral man “on(u)” Possessivpronomen: Personalpronomen + Adjektivendung -a mea domo, tua libro, elua robo,nia blanka stulo Demonstrativpronomen: ica dieser, ita jener kann spezifiziert werden ilca, ilta elca elta, lo = es, das Fragenpronomen; ka(d) bei Entscheidungsfragen, Relativpronomen und Fragenpronomen: qua wer, welcher, qui Pl wer welche, quo was Qua venas? Wer kommt? Wortbildung:I do verfügt zudem über ein System von Vor- und Nachsilben zur Wortbildung wie ex- ehemalig ex-spozino, ne- nicht, neutila Suffixe: -in weiblich reyino, -ismo Lehre System, socialismo, -isto Beruf: dentisto, auch Idisto, -et Verkleinerung monteto (Hügel) -eg Vergrößerung: domego großes Haus, Anwesen. Verben im Ido Infinitiv -ar, amar (zu lieben) - Präsens -as, nicht nach Personen gebeugt, me amas tu, tu amas, vi amas - Vergangenheit: -is me vidis, tu vidis, elu venis, ni venis - Futur: -os me ludos, tu ludos, li ludos - Konditional (Bedigungsform) -us, me dicus, tu dicus, li dicus - Partizip: Aktiv -ant, -int, -ont, Passiv -at, -it,- ot parolanta, parolata. Aus Partizip können weitere Zeitformen wie Perfekt, Plusquamperfekt, Futur 2 gebildet werden, die genannten vier Zeitformen sind jedoch für die gesprochene Sprache ausreichend - Das Hilfszeitwort esar zu sein wird für die Passivformen und der Bildung der zusammengesetzten Formen genutzt: me esas amata oder me amesas (ich werde gebliebt) - Zusammengesetzte Zeiten des Aktivs mit -ab oder der Partizipien; me amabis oder me esis aminta - Imperativ- ez! Alle Personen, Parolez Ido! 4. Ido heute – FAQ Wie viele Sprecher hat Ido? Unklar, es gibt Facebookgruppen mit fünfhundert Mitgliedern, Esperantisten verstehen Ido. Wo wird Ido verwendet? Es gab und gibt Bücher und Zeitschriften in Ido, auf Idotreffen wie dem Weltjahrestreffen, der Jahreshauptversammlung, der DIG bei den Ido-Amiki Berlin, wöchentlich finden zwei Videokonferenzen auf Ido statt. Welche Zeitschriften gibt es auf Ido? Ido-Saluto! Aus Deutschland, Progreso Zeitschrift des Weltbandes ULI, Adavane! Aus Spanien. Gibt es Literatur auf Ido? Es gibt eine breite Literatur auf Ido, sowohl Übersetzungen als auch Originalliteratur, berühmte Autoren Andre Juste, Brian Drake, Goncalo Neves. Jedes Jahr neue Bücher, viele aber nur im Internet, es gibt Shakespeare Übersetzung, Aus dem Leben eines Taugenichts von Eichendorffl von G.S. Originalkrimis von Brian Drake, breites Spektrum, Wie ist Ido heute organisiert? Deutsche Ido-Gesellschaft e.V. ULI (Uniono por la linguo internaciona): Weltverband Ist Ido im Internet vertreten? Ido-Wikipedia mit circa 51.000 Artikeln (10.11.2024), zahlreiche Facebookgruppen, Telegramgruppen, WhatsApp Gruppen, YouTube Videos Deutsche Ido-Gesellschaft, Google Gruppen, Musikvideos FAZIT: Ido ist heute eine voll ausgebildete Sprache, die mündlich und schriftlich verwendet wird und zur internationalen Zweitsprache geeignet ist. AUSBLICK: Ido ist als Weltsprache sehr geeignet, der politische Wille ist jedoch angesichts der Dominanz des Englischen nicht vorhanden.. IDO MACHT SPASS! 5. Sprachbeispiele - 5.1 Wichtige Phrasen Saluto! - Hallo! Bona jorno! - Guten Tag! Quale tu standas? - Wie geht es dir? Me standas bone. - Mir geht es gut Mea nomo esas Thomas. - Ich heiße Thomas Danko, Me pregas. - Danke. Bitte (um etwas bitten) Til rivido! - Auf Wiedersehen! Ido esas bela e facila linguo. - Ido ist eine schöne und leichte Sprache. Ka tu parolas Ido? - Sprichst du Ido? Yes, me parolas Ido. - Ja, ich spreche Ido No, ma me volas lernar Ido. - Nein, aber ich möchte Ido lernen. 5.2 Beispieltext – Mea domo Me lojas en bela domo. Bela gardeno esas avan la domo. La pordo esas klozita, ma me havas la klefo. La eskalero esas streta. La fluro esas larja. En la salono esas tablo, sofao e horlojo. Tapiso jacas sur la sulo. La plafono esas blanka. An la muro pendas pikturi. Me havas multa libri. En la dormo-chambro esas du liti, armoro, stuli e spegulo. Me dormas en la lito. 5.2 Beispieltext – Der Kleine Prinz La princeto trairis* la dezerto e li nur trovis tripetala* floro, sen-importa floro... - Bona matino! - dicis la princeto. - Bona matino! - respondis la floro. - Ube* esas la personi? - questionis polite la princeto. La floro uldie* vidabis pasar karavano. - Ka la personi? Me supozas ke existas cirkum sis o sep personi. Me vidis li ula* yari ante nun, ma nultempe onu savas ube trovar li. Li vento portas li, nam* li ne havas radiki. E ne havar radiki jenar li. - Adio! - dicis la princeto. - Adio! - respondis la floro. Wörter: trairar – tra (durch), irar (gehen); tripetala – dreiblättrig, ube – wo, uldie – an einem Tag, ula – ein gewisser, nam - denn Wichtige Links Homepage der Deutschen Ido-Gesellschaft http://idolinguo.de YouTube Kanal der Deutschen Ido-Gesellschaft https://www.youtube.com/channel/UCvoP4EvIGoGZE7j2BSnDTZQ Ido-Wikipdia mit über 51.000 Artikeln http://io.wikipedia.org Homepage http//ido.li : Newsseite mit vielen Links und Neuigkeiten aus der Idobewegung Online Bibliothek Ido: http://ido-vivo.info/ Poemo – La semero da Andreas Juste La Semaro Der Säher Tu ne savas, ho semero Du weißt nicht, oh Säher, Laboranta lor vespero, arbeitend zum Abend Ka tu vidos la rekolto. Ob du die Ernte sehen wirst, Tu parfinas, kun fervoro Du beendest, mit Eifer Tua bel e bon laboro. Deine schöne und gute Arbeit. Ni l’ Idisti, esas tala: Wir die Idisten, sind so: Sen diskuti shikanala, Ohne schikanöse Diskussionen Kun espero, kun plezuro, Mit Hoffnung, mit Vergnügen, Ni ya semas por futuro. Wir säen doch für die Zukunft. Warum lerne ich Ido? Ido macht Spaß! Die Verständigung in einer neutralen, einfach zu lernenden Sprache mit Menschen aus verschiedenen Ländern ist spannend. Ich lerne interessante Menschen und verschiedenen Ländern kennen und fühle durch die gemeinsame Zweitsprache eine Verbundenheit. Ich bekommen einen besseren Einblick in den Aufbau von Sprachen und lerne Fremdsprachen dadurch leichter, insbesondere bei romanischen Sprachen. Ich lese Bücher auf Ido, die ich sonst nie kennengelernt hätte. Ich kann mich aktiv einbringen indem ich Artikel schreibe für Zeitschriften und Wikipedia und mich kreativ als Autor betätigen. Ich lerne neue Menschen, Städte und Länder kennen.

Ido-Saluto 1/2025

Kontenajo Parolo da la redakterio..........................................................................................................................3 Rubriko: Ido-vivo - Aktivaji e novaji di nia asociuro e la Idistaro Kurta novaji.............................................................................................................................. Rubriko: Linguo La grupo Linguo aceptas nova Ido-vorti.................................................................................. Rubriko: Cienco Pri la OZ-Faktoro Rubriko: Literaturo La klarvidantino di Palma da Jean Martignon Veronika e la olda querko da Pauline Auster Rubriko: Historio La Hispana vacinizad-expediciono ad Amerika da Vincente Costalago Quale Sigmund Freud divenis la fondero di la psikoanalizo Parolo da la redakterio Liebe Leser und Leserinnen des „Ido-Saluto!“ Dr. Thomas Schmidt Präsident der Deutschen Ido-Gesellschaft e.V. Rubriko: Ido-vivo - Aktivaji e novaji di nia asociuro e la Idistaro Kurta novaji Ido-Kalendario da Dro. Detlef Groth por 2025 La ex-prezidanto del Germana Ido-Societo Dro. Detlef Groth publikigikis in li decembre 2024 itere Ido-Kalendario. La libreto havas 90 pagini e kontenas kontributaji da Brian E. Drake, Jean Martignon, Antonio Martinez e Thomas Schmidt. On trovas en la kalendario la nasko-dati e morto-dati da importanta Idisti e la dati dil skol-vacanci en omna 16 federala landi di Germania. Detlef Groth publikigas depos multa yari sua kalendario en paperala formo. Berliner Ido-Amiki retrovenis al renkontreyo Rusche43 Depos la 20ma decembro 2024 la Ido-Amiki Berlin renkontras su itere omna venerdio ye kloki 15 en la rekontreyo Rusche43 en la distrikto Lichtenberg. La Rusche43 esis rikonstruktita e pro to la lokala Ido-grupo ne povis renkontrar su ibe por kelka monati. La Berlinana Idisti mustis renkontrar dum ca periodo en diversa restorerii en Berlin-Lichternberg. Vu trovas l'unika aktiva lokala Ido-grupo dil mundo renkontras su nun itere omna venerdio ye kloki 15 en la Ruschestraße 43 en Lichtenberg. On atingas la renkontreyo per prendar la autobuso lineo numero 220 til la halteyo Josef-Orlopp-Str./Vulkanstr. en Berlin. Vizitez la Ido-Amiki Berlin por drinkar kafeo, manjar kuko e parolar Ido omna venerdio posdimeze. La Berlinana Idisti sempre joyas pri gasti! Du nova poemari da Goncalo Neves La Portugalana Idisto Goncalo Neves publikigis en la interreto du nova Ido-poemari. Ankore en la decembro 2024 la broshuro "Skopa nula" kontenante 30 haikuatra poemi aparis. Haiku esas tradicionala formo di kurta poemi en Japonia. Inter la 30 poemi di ca libro 14 ja aparabis en la Facebook-grupo "Ido-literaturo", ma la cetera 16 poemi aparas la unesma-foye. Hike esas specimeno ek "Skopa nula": "Ido miniona koncentras pensi densa en versi kurta" . (Ek: Skopo nula, p. 25) On povas deskargar la libreto "Skopo nula" gratuite hike: https://archive.org/details/skopo-nula La duesma poemaro "Blu Inspiro" da Goncalo Neves esas plu voluminoza. En ca libro, qua aparis en la januaro 2025, ni trovas sur 54 pagini 9 originala poemi ed anke en ca libro la versi esas skriptita haikuatre. Inter la 9 poemi en ca tomo 5 ja aparabis en la Facebook-grupo "Ido-literatuo" e la cetera 4 publikesas unesma-foye. En la poemo "Rebel poeti" Goncalo Neves honoras la maxim importanta Ido-autori e poeti. Inter li il anke mencionas tri membri dil Germana-Ido Societo: Günter Schlemminger, Heidi Neussner e Mario Kasper (Videz: Rebel-poeti, en: Blu Inspiro, p. 40/41). "Blu inspiro" esas la kinesma poemaro da Goncalo Neves pos "Dazlo" (2002), "Itere" (2020), Plu mult aero! (2023) e la ja mencionita "Skopo nula" (2024). On povas deskargar la libro "Blu inspiro" gratuite hike: https://archive.org/details/blu-inspiro Numero 40 dil Hispana Ido-revuo ad-avane! publikita En la decembro 2024 publikigesis la 40ma numero dil Hispana Ido-revuo ad-avane!, qua esas la oficala organo dil Hispana Ido-Societo. En ca numero ni trovas detaloza raporto pri la internaciona Ido-renkontro 2024 en Madrid. Pluse ni povas lektar pri la probo establisar Ido-komono en la proximeso di Berlin dal Idisto Doktoro Heinrich Goldberg en la yaro 1921. Ca utopiala komono portis la nomo "La Kavero di Zaratustra". Ad-avane! esas printata en koloro e havas 56 pagini. Du numeri dil revuo Posta Mundi kun nova Ido-verki publikita La interretala revuo Posta Mundi sempre kontenas verki en diversa internaciona helpolingui. En la numero 45, qua publikigesis en la decembro 2024, ni trovas la poemo "Medito" da Goncalo Neves (Videz Posta Mundi 45, p. 13-15), la filosofiala-teologilala esayo "Iesu-Kristo, Deo e la Rejlando di la Cieli" da Aleshandre Shavier Kasanova Domingo (Videz Posta Mundi 45, p. 16-19) e la humuroza esayo "Ka baterio paruzita bezonas repozo?" da Partaka (Videz Posta Mundi 45, p. 20-21). On povas deskargar la numero 45 dil revuo "Posta Mundi" gratuite hike: https://archive.org/details/posta-mundi-45 Ja en la februaro 2025 la numero 46 dil Posta Mundi aparis. Hike ni trovas la Ido-texto "AI kom skopo per su" dal nova programo di artifacala inteligenteso DeepSeek-R1, ma traduktita ad Ido dal Kanadiana Idisti Gilles-Philippe Morin, qua anke esas la nuna chef-redaktero di Posta Mundi (Videz Posta Mundi 46, p. 6-7). Ye la pagino 12 ni trovas la sociala-politikala esayo "Ni abolisez la retreto koaktiva!" da Aleshandre Shavier Kasanova Domingo. Pluse ni trovas en ca numero di Posta Mundi du Ido-tradukuri di texti, quin esis skriptita en altra internactiona helpo-lingui. La Brasiliana Idisti Bento tradukis la Esperanto poemo "Mi ne komprenas" aden Ido-versiono "Me ne komprenas". Joël Landuis tradukis sua cienco fiktiva rakonto "De planet Alfa", quan il skriptis en la linguo Uropi, aden la Ido-versiono "La planeto Alfa" (Videz Posta Mundi 46, p. 19-22). On povas deskargar la numero 45 dil revuo "Posta Mundi" gratuite hike: https://archive.org/details/posta-mundi-46 Vortrag Marcin Spendenbescheinigung: Paragraphen vergleichen Rubriko: Linguo La grupo Linguo aceptas plura nova Ido-vorti Pos la Ido-renkontro 2022 en Dessau la grupo "Linguo" en la interreto fondesis kun la skopo aceptar ed oficaligar od adminime rekomendar nova vorti, qui ankore mankas en Ido. La Google-grupo "Linguo" ja laboras e decidis pri nova vorti. La vorti esas propozi e rekomendi. Hike esas la adreso di la grupo en la interreto: https://groups.google.com/g/linguo En la listo vu trovas la 14 vorti, qui aceptesis da la grupo inter 19ma februro 2024 e 8ma aprilo 2024. Hike esas detali pri ca vorti: Fonto lingui: A = Angla, F = Franca, G = Germana, H = Hispana, I = Italiana, R = Rusa, L = Latina ed E = Esperanto abazi-o Definuro: (patologio) Manko di kapableso pazar normale, pro afektata koordino di movi. Tradukuri: AHI abasia | F abasie | G Abasie | R абазия Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) abrakadabra! Definuro: Magiala klamo artikulata precipue lor (des)aparigo o transformo di ulu od ulo. Tradukuri: AFHI abracadabra | G Abrakadabra | R абракадабра Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) alofon-o Definuro: (linguistiko) Singla del parol-soni qui esas libera o kondicionita varianti dil sama fonemo. Tradukuri: AF allophone | G Allophon | H alófono | I allofono | R аллофон | E alofono Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) alomorf-o Definuro: (linguistiko) Varianto di morfemo. Tradukuri: A allomorph | F allomorphe | G Allomorph | HE alomorfo | I allomorfo | R алломорф Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) geizer-o Definuro: (geologio) Fonto naturala qua de tempo a tempo ekjetas aquo varmega e vaporo. Tradukuri: AFI geyser | G Geiser | H géiser | R гейзер | E gejsero Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) gey-a Definuro: (pri homulo) Homeosexuala. Tradukuri: A gay | F gay | G gay, schwul | H gay | I gay | R гей Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) koktel-o Definuro: I. Drinkajo kompozata da un o plura alkoholaji mixita kun frukto-suko, sod-aquo o siropo. II. (figurale) Mixuro de substanci o faktori, specale kande danjeroza o desagreabla pri lua efekti. III. Disho konsistanta en mikra-peca nutrivi, tipale servata kolda komence di repasto kom apertivo. IV. Molotov-koktelo: Botelo plenigita de liquido inflamebla, uzata kom exploziva projektilo. Tradukuri: AFI cocktail | F coquetel | G Cocktail | H cóctel, coctel | R кокте́йль | E koktelo Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) lazer-o Definuro: Aparato emisanta tre streta e koheranta lum-ondo kun tre preciza frequeso. Tradukuri: AFI laser | G Laser | H láser | R лазер | E lasero Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) lesbian-a Definuro: (pri homino) Homeosexuala. Tradukuri: A lesbian | F lesbienne | G lesbisch | H lesbiana | I lesbica | R лесбиянка Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) mazer-o Definuro: Aparato od objekto, qua emisas koheranta radiado de mikroondi produktata dal ocilado natural di atomi o molekuli inter enegio-niveli. Tradukuri: AFI maser | G Maser | H màser | R ма́зер | E masero Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) smog-o Definuro: Nociva mixuro de nebulo, de fumuro e de polutanti atmosferal, generale super la urbo-centri. Tradukuri: AFI smog | G Smog | H esmog | R смог Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) tazer-o Definuro: Pistolo, qua pafas dardi elektrizita por aturdar e senmovigar persono. Tradukuri: AF taser | GHI Taser | G Elektroschockpistole | R Тазер Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere)  teratogen-a Definuro: (medicino) Qua produktas misformaci en feto. Tradukuri: A teratogenic | F tératogène | G teratogen | H teratógeno, teratogénico | I teratogeno | R тератогенный | E teratogena Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) zigurat-o Definuro: (historio) Alta turmo konsistanta ek ordinare sep gradi, singla plu streta kam le suba, olim uzata kom templo en Babilonia. Tradukuri: AI ziggurat | F ziggourat | G Zikkurat | H zigurat | I ziqqurat | R зиггурат | E zigurato Fonto-lingui: AFGHIR (videz supere) Rubriko: Cienco Pri la OZ-Faktoro segun la libro: Fenomeni, Nebelsachbuch, Erlangen 1996 Quo signifikas OZ-Faktoro? La OZ-Faktoro stacas por sentimento pri la perdo di tempo e personala izoleso. La persono sentas, quale se UFO (Nekonocata Flug-objekto) prenus lu dum kurta tempo ek la reala mondo e duktus lu aden la nulo ube nur ilu e la fenomeno od irga misterioza aperajo existas. La termino OZ venas de la libro The Wizard of OZ (Der Zauberer von OZ) ube du personi Dorothy e Toto aparas in la lando OZ pro ke ili mustis irar tra ciklono. La questiono esas: Ka persono esas mental-malada, qua diras; Me vidis exter-terala enti? Ofte esas personi pos la „renkontro kun exter-terala enti“ pasable konfuza ed ili savas nulo pri la duro e la kontakto kun ica enti. Esas penseble, ke la senteso pri la perdo di tempo tushas la OZ-Faktoro, qua posedas diversa qualesi. Til hodie ma on ne povis livrar preciza ciencala pruvi pri la vera signifiko de OZ. On hipnotigis diversa personi, qui havis kontakto kun „exter-terala enti“ ed on trovis signi, ke dum la perdita tempo eventis certena transporti de mesaji e mem instrucioni. Ica kontakto ensemble kun la mesaji „eventis“ forsan anke dum la raporti pri UFO-navi od exter-terala enti. La renkontro ipsa esas probable acesorajo. Se ma eventas tala transporto de mesaji en la realeso, la personi ne perceptus oli. Evidente tala transporti explozigas la kadro dil homala koncio. Direkta kontakti kun „exter-terala enti“ e supernaturala fenomeni montras advere komuna fakti, nome omna eventi movas su inter realeso e nerealeso. Brad Steiger klarigas en sua libro Mysteries of Time and Space (Geheimnisse zwischen Zeit und Raum): „La UFO existas forsan nur en la okuli dil persono. Forsan konsistas la UFO ek plasmo, ek pura inteligenteso e la diversa personi, do la homi, projektas nur pensala mesaji dal la pilotisti.“ Quale Sigmund Freud divenis la fondero di la psikoanalizo Traco-serchado en lo ne-koncianta Nula altra teorio pri la anmala vivo di la homo efektigis diskutado tante long-duranta e kontroversala kam la psikoanalizo da Freud. Ma anke nula altra psikologiala teorio transpozesis pose a tante multa altra docofaki, de qui hike esez nomata nur: Antropologio, religio-cienci, mitologio, plastika arti, literaturo. Sigmund Freud ipsa kontis la psikoanalizo, quale la teorii da Copernicus e Darwin a la tri granda aflikti, quin la cienco donacis a la homi. Dum ke Copernicus eskartis la tero ek la centro dil universo e Darwin for-prenis la krono di la kreo de la Homo sapiens, esus il, Freud, agnoskanta, ke la ego ne regnas en la propra domo. Nam ne la koncio, ma la ne-koncio di su determinus preske nur nia vivado ed agado. Pro ica su-laudo Freud ofte riprimandesis, anke per la aserto, ke la psikoanalizo ne esas cienco, ma ideologio dependanta de sugesto e trompo. Tale la fluxo de libri ed artikli ne cesas, qui atakas Freud anke personale e dubitas sua ciencala sincereso. "Tamen se viro omnayare per nova energio stigmatizesis kom sharlatano e falsigero, sua teorio qualifikesas kom mortinta, lore lo karakterizas ol kom vivala", dicas la la Münchenana psikologisto e psiko-terapiisto Wolfgang Schmidbauer, qua catempe riskas l'experimento plu-longigar la serio di biografii pri Freud. Ca experimento sucesis, nam Schmidtbauer markizas tre sentema imajo pri Freud, qua ne celas lua feblaji, ma lasas oli favore la fortaji en la fundo. La autoro nove evaluas lo altra, exemple la fakto, ke Freud ye la kuracado di nevratra morbi renuncis frue la hipnoto. Quon kelka historiisti konsideras kom ideo di geniozo, ton Schmidbauer reduktas ad ekonomiala motivi: Kom yuna mediko Freud deziris nulo plu multe kam ganar multa pekunio en sua privata praktikeyo medikala. Do il mustas havar kuracati ek richeta klasi, qui esis empirikale plu male hipnotigema. Dum la serchado ad ula plu bona kurac-metodo il konstatis, ke esis plu bona cesar questionar la maladi, ma vice lasar li naracar sen interrupto. Tale il iniciis la tekniko di la libera asocii, qui tre importis por la psikoanalizo. Certe omnu, qua audas la nomo Freud, memoras ne-volate la sexualeso. Ma qua kredas, ke la prima patro di la psikoanalizo ipsa vivis debocheme, ta eroras. Private la ne-rezervanta exploristo esis prefere pruda ed egardanta,, ke sua kun-homi havas reguloza familiala vivo. Advere il genitabis sis filii dum non yari, ma ne expektis joye la kun-dormo forsan pro sua alteranta potenco. Quoniam il kredis, ke l'uzado di prezervivi efektigus kelkfoye nevrosi, il tote renuncis sexuala amoro dum la maxim bona adulteso. Remarkinde sonas, Schmidbauer skribas, ma esas justa: "La katolika eklezio tre joyabus pri la sexuala vivo di un di lua maxim sen-kompata kritikisti." La lukto kontre la religio esis por Freud sempre anke lukto por la spiritala liberigo di la homaro. Schmidbauer esas konvinkata pri to, ke la fondero di la psikoanalizo tendencis chefe a politikala skopi atingebla sur la ne-direta voyo per la cienco: "Freud volis exekutar la programo di la lumizata liberalismo e krear socio, en qua dominacas nur la ciencala racionaleso." Il refuzis konservema e nacionalismala koncepti ed anke la Marxismo, quan il prizis pro destruktir multa idealistala iluzioni. Ye la fino regretinde Marx e sua sucedanti esabus kreinta nova iluzioni. Segun la opiniono di Freud l'espero mustas strandar, ke homi kunvivas paceme e laboras sen koakto, kande la cirkonstanci ekonomiala esos altri, nam la homala naturo ne esas facita por vivo en paradizo komunismala. Quankam il ipsa esis de Judala origino, Freud havis tre distanta relato a la Judismo. Nulu di sua familio nek celebris Judala festi nek frequentis la sinagogo. En sua lasta libro (1939) "Der Mann Moses und die monotheistische Religion" (la viro Moses e la religio monoteistala) Freud mem asertis, ke la Juda religio-fondero esabus en realeso eminenta Egiptano. Multa Judani reaktis iraceme, kelka hororinde ed unu regretis, ke Freud ne mortis en ula koncentreyo. Ma ica defensis la libereso di la pensi ed insistis pri sua Moses-interpreto, quan anke Albert Einstein konsideris kom "tre konvinkanta". Pos la en-marcho di le naci a Wien Freud ek-migris quaze dum la lasta minuto ad Anglia, ube il ankorfoye kompozis "Abriss der Psychoanalyse" (skisuro di la psikoanalizo), qua reale restis ne-kompleta. Il mortis ye la 23esma di septembro 1939 evanta 83 yari en London. Quale komence mencionita, ja dum sua vivotempo Freud admiresis ed odiesis. Quale on devas evaluar hodie la psikoanalizo? Kad ol sucesis omna exameni di la tempo, od olua tezi antiqueskis, quale kritikisti asertas? Nulu povas kontestar, ke Freud precipue koncerne la instint-teorio restis parte kaptita da la mekanismala spirito di sua tempo e ke sua interpreti semblis ofte produktita artache. Ma quale la Bremana nevrologiisto Gerhard Roth judikis, "til la morto di Freud preske nulo existis en la cerebro-explorado, qua povabus servar kom komenco di konverganta evolucio inter cerebro-explorado e psikoterapio o psikoanalizo". Erste dum la lasta dek yari per l'uzado di imajifanta procedi esis posibla explorar detaloze la nevrozala fundamento di la anmo-agado. Tale on povis demonstrar du importanta tezi di la psikoanalizo kom ciencale korekta. Unesme: Lo ne-koncianta genitesas dum la infanteso ante la koncio. E duesme: Lo ne-koncianta influas la koncio per nevrozala procedi, qui grand-parte restas celite al ego. De to Roth konkluzis: "La ego nem povas terapizar ipse su." La ofte difamata korporaciono di la psiko-terapiisti certe volunte askoltas ica vorti. Ultree la analitikisti pluse developis la teorio da Freud e revizis ja kelka mis-judiki dil olua kreero. On darfas regretar, ke Schmidbauer skribis nulo pri to en sua libro, ma versimile por to mankis la spaco. Martin Koch, nd (4.3.06) Rubriko: Literaturo La klarvidantino di Palma da Jean Martignon Bernard Lefol sejornas dum lua vakanco che lua onklino Xaviera. El esas la fratino di lua matro. Onklino Xaviera esas charmanta persono, ma lua maxim grand avantajo esas la fakto, ke el habitas en Palma, chefurbo di Mallorca, olqua esas la maxim granda de la insuli Baleari. Nulo valoras plu multe kam onklino posedanta proprietajo ye tri kilometri de la maro. Ni esas dum la yaro 1956, juste ye la 1ma di agosto, e Bernard jus arivis en Mallorca, ye la matino di ca dio, per la navo veninta de Barcelona. Itadie sur la sovaja plajo di Es Trenc, la konversado havas kom temo persono di Palma, misterioza klarvidantino, pri qua omni parolas. - El esas extraordinara ! Ma lo esas tre desfacila kontaktesar kun elu. On vidas el ofte che la richa Mallorcani. Quankam multa de li konsideras el kom sorcistino. Uli mem volas nulakaze permisar ad elu transirar la solio di lia palaci… Bernard desproximeskas de la grupo dil konversanti e komencas marchar sola. La plajo ek blanka sablo extensesas sur plura kilometri e l’aquo blua, la pin-foresto ignorata dal chaseri igas ol esar paradizo di mondoextremajo. - Ho yunulo, kad vu povus dicar a me la tempo ? Bernard ne remarkis muliero sidanta sur kavajo di duno, opoze a la maro. Elua longa robo ek linajo, la fulardo, qua cirkondas lua hari havanta koloro di korvo-alo efikas ke el esas apene videbla en la sabla kavajo ube el shirmis su kontre la vento. - Esas du kloki e duimo posdimeze, siorino. - Kad vu havus fairo ? Bernard ekirigas acendilo de lua posho. La damo, elqua sen irga dubo esas Mallorcana, acendas longa sigareto havanta orea extremajo. Ita sigareto esas forsan Turka od Egiptiana. - Vu esas Franco, kad ne ? - Yes. Me esas Bernard Lefol di Perpignan, ma me sejornas vakance che mea onklino, markezino del Piombo. - Ha yes, elun me konocas. El esis damzelo Catayun, kad ne ? Bernard sideskas en la sablo proxim la damo. Quante el povas evar ? Kad inter kinadek e sisadek yari ? Elu regardas Bernard. Plu precize elu regardas la manui di Bernard. Elu dicas : - Me esas Palmira Diaz Del Belveder. Vua manui esas interesiva. Impereme, el sizas la sinistra manuo di Bernard. Elu inversigas ol, la palmo esanta supre. El examenas rapide la precipua linei qui sulkizas olu e dicas ne tre laute quaze el parolus a su ipsa : - Vun me vidas che la mediki. En Francia ed exterlande. Omnaloke vu iras a la hospitalo. Ma ico ne esas por vu. Bernard ne prizas multe la hospitali. E lua deziro lernar instigus lu okupesar pri literaturo, teatro, cinemo prefere kam pri medicino. Palmira duras parolar per monokorda voco, sen perceptebla emoco : - Ante ke quar yari pasos, ulu de vua familio mortos en aviono. Ma ico esos sat indiferenta a vu. Lo esas quaze lu esus fora parento… Me vidas la morto por vu kande vu evos kinadek-e-sis yari… Vere, Palmira ne esas klarvidantino di la kategorio qua adportas kurajo a lua konsultanti… El pluduras lua litanio. Pri min malauguroza temo. El anuncas amoreti min o plu fortunoza, granda pasiono qua abutas a nulo. Amorala relato qua duros dum plu kam duadek-e-kin yari e pekunio, multa pekunio ma ye la fino di lua kariero. - Ni vidos, Bernard konkluzas. E lu staceskas dum exkuzar su : - Me devas departar, mea onklino tote ne prizas kande on esas tarda por la dejuno. - Venez vizitar me en mea hemo. Calle San Juan. Me esas ibe singlavespere quik de 20 kloki. Ni manjos kune. Vu mem darfas venor kun vua amikino Marie-Louise. Ni konvenez posmorge vespere… Bernard audas su respondar : - Calle San Juan, ye la numero 7. Konsentite, me venos kun Marie-Louise. - Me habitas che la unesma etajo dextre. Lo esas kelke plu tarde ke il koncieskas ke Palmira ne indikabis a lu la numero di la calle San Juan. E, precipue, il nulainstante mencionabis l’existo di lua amikino Marie-Louise veninta de Perpignan por la vakanco. Ica omno esas stranja… Kad la diablo povus adoptar hominala aspekto ? Dum la dejuno Bernard ne povas impedesar anuncar a la grandanombra kunmanjanta gekuzi ed amiki di lua familio : - Me renkontris stranja muliero sur la plajo. El predicis a me la futuro ed el invitis me por dinear che elu posmorge vespere. Elu mem demandis a me venor kun Marie-Louise. Quale el povas savar ke Marie-Louise existas ? Onklino Xaviera aceptas lo dicita per pavorigita mieno : - Lo esas «la» Palmira quan tu renkontris sur la plajo. Se tu voluntas askoltar mea konsilo, evitez frequentar el, quaze el esus la pesto. Onu dicas ke el esas la diablo ipsa. Ed onklino Xaviera facas kruco-signo, el imitesas quik da lua gefilii… Bernard divenas revema : - Tamen el esas eleganta ed havas bona manieri. Tun elu konocas bone, onu dicus. - Yes, lor mea fianco, el deskriptis a me nia omna futura desfortuni e til la preciza cirkonstanci di la morto di tua onklulo, mea kara Jacinto ! Itainstante l’omna asistanta personi facas liafoye kruco-signo lor la aludo ad onklulo Jacinto, ilqua mortis ye la dio di lua quaradekesma aniversario pos recevir sur la kranio petra kruco ornanta la frontono di lua proprietajo depos plu kam sisacent yari. Ye la morga dio, Bernard e lua amikino Marie-Louise tamen demandas ad onklino Xaviera la permiso utiligar un de la automobili dil familio… - …Por irar dinear a Palma. - Che la Palmira kad ? Nulu savas ube el habitas. - Icon me savas koncerne me ! E Marie-Louise tre deziras renkontrar elu. Me konfesas ke me tre prizus intelektar quale ita damo savas ke el existas… Arivinta en Palma, Bernard e Marie-Louise havas nula desfacilajo por deskovrar la numero 7 di la calle San Juan. Ol esas imoblo qua probable evas de la tempo dil Renesanco. Lua muri havas plu kam un metro de dikeso. Che la teretajo esas streta aperturi protektata per forta greti. Grandega portalo iriganta a « patio » facita por aceptar plura kaleshi. An la muro, videsas ringi por la kavali vivinta hike dum la pasinta yarcento. Sequas icon marmora eskalero lumizita per torchovazi. Ica omno aspektas tre eleganta ed aristokratal. Bernard e Marie-Louise arivas che la unesma etajo. Tri pordi videsas sur la marmora fluro. Li sonigas dextre. Esas non kloki triadek minuti posdimeze. Lo esas Palmira ipsa qua venas apertar la pordo. El vestizesas per longa tuniko ek nigra silko, havas reda turbano cirkum la kapo ed ora koliaro sur la kolo. Bernard e Marie-Louise impresesas profunde per l’apartamento di la Palmira. Li quik vidas Hispana armaro, mobli inkrustita per perlomatro ed ivoro. An la muri akrochesas portreti di ancestri. En la vetrini, on povas admirar precoza arjentajaro. Elu explikas : - Mea familio habitas hike depos quaracent yari. Me esas sola ed ico esas tro vasta por me. Ma me esas la gardistino di ca santuario. Me preparigis kolda dineo. Ni parolos pri Marie-Louise kelke plu tarde. Dume, me irigos da vi la « tour du propriétaire » (turo dil proprietanto, t. e. vizitar la tota domo NDLT) quale vu dicas en Francia. Pos la vizito di ca luxoza palaceto, admirata da amba yuna homi, e pos la dineo, la Palmira sizas la manuo di la yunino, qua ne povas evitar fremisar : la manuo di la klarvidantino frostigesas malgre la varmeso dil monato agosto regnanta sur la insulo… Palmira, miklozante sua okuli, komencas sua litanio. - Vu spozigos stranjero. E vu departos ad Afrika. En nigra Afrika, lo esas ibe ke vu vivos la maxim granda parto de vua vivo. E vu havos filiulo, unika filio. Il esos ecelanta multarelate e lu esos fiereso-motivo a vu… Bernard askoltas la predici. Nigra Afrika ? Kad stranjero ? Tam bone kam ilu savas, Marie-Louise havas nula projeto pri ta mondo-parto. Elu nur volas esar docisto pri la Hispana linguo e pro nula motivo el forirus de lua genitori e neanke de Katalunia. La yari pasas, Bernard e Marie-Louise instalas su en la vivo. Bernard, koncernante lu, iras ad Aljeria kom soldato. Lor konjedo, lua patro dicas a lu : - Sis monati ante nun, ni tre pavoris. Regardez ! Ed il prizentas a lu informo pri morto extraktita de la lokala diala jurnalo : « Doktoro Lefol, lua spozino e lia filii havas la chagreno savigar da vu la morto di Bernard Lefol, serjento che la transport-grupo 351 en Blida, mortinta por Francia ye la 24ma di Julio 1960. » Sequas lore la rituala formuli en tala kazo. - Apene kredebla ! pri qua parolesas ? Sama nomo, sama prenomo. Ita desfortunoza homonimulo esis, ultree, en la sama trup-unajo kam Bernard, qua ipsa esis serjento che la transport-grupo 451. Lua patro pluduras parolar : - Multa personi kredis ke parolesas pri tu ! Me serchis informi. Parolesas pri familio Lefol qua habitas en Salon-de-Provence. Li esas tre fora kuzi pri qui me ne savis ke li existas. Me saveskis quale mortis ita Bernard Lefol. Il esis komisita por gardado en la karcereyo di Blida ed Aljeriana teroristo sucesis eskapar. Il kaptis mitralioso e pafadis talgrade ke la kompatinda Bernard atingesis da kugli en la pektoro. Il mortis en l’aviono qua transportis lu ad Aljer. Subite, Bernard, memoras la ceno sur la plajo di Mallorca, ye la 1ma di agosto 1956, t.e. ye la dio di lua arivo ibe. Palmira parolas a lu : Ante ke quar yari pasos, ulu de vua familio mortos en aviono. Ma ico esos sat indiferenta a vu. Lo esas quaze lu esus fora parento… La nekonocata Bernard Lefol mortis ye la 24ma di julio 1960, fakte quar yari pose… La Bernard Lefol pri qua ni parolas, koncernante lu, quale Palmira dicis, vizitos multanombra mediki. Kom « medikala vizitisto » laboranta por granda firmo farmaciala. En Francia e Nord-Afrika. Palmira esis justa. E ye kinadek-e-sis yari il aquiras morbo qua normale esabus mortigiva ma il transvivas miraklatre. Dum la sama yaro 1960, lo esas la foyo di Marie-Louise havar surprizo. Por el anke, la predici da Palmira parte realeskis. El renkontris Libanano e de nun pasas multa tempo en Mali. El jus havis filiulo. Retroveninta en Palma, elu ne povas rezistar la tenteso : oportas ke el retroirez vidar Palmira, la sorcistino. Elu notabis l’adreso sur lua mikra poshkayero: calle San Juan, ye la numero 7, unesma etajo dextre. Palma ne esas tante granda urbo. Elu rapide trovas la palaco segun Renesanca stilo, la « patio », la marmora eskalero, la granda pordo. Elu sonigas. La pordo apertesas. Nekonocata damo havanta blanka hari apertas : - Bona vespero, siorino. Kad me esas che Siorino Palmira Diaz Del Belveder ? - No, tote ne ! Marie-Louise tra la mi-apertita pordo, rikonocas la armaro, la precoza mobli, la vetrini vidiganta arjentajaro. Omna kozi quin elu grande admiris quar yari antee. - Ka Siorino Diaz Del Belveder ne plus habitas hike ? Me venis dinear hike, en lua hemo, kun amiko, quar yari ante nun… La damo havanta blanka hari enirigas elu ed invitas el por sideskar en la fotelo ipsa ube el sideskis quar yari antee. Marie-Louise naracas la lora vizito, la predici. Elu deskriptas ad el precize la quar altra chambri dil apartamento. La damo askoltas elu kun mieno sempre plu astonata. El fine dicas, parolante tre serioze : - Mea kara yunino, ne esas irga dubito : vu ja venis adhike. Kad dum mea absenteso !? Ma me povas jurar per la Santa Virgino ke mea spozulo, mea filii e me ipsa habitas hike depos quaradek yari. Mea matro esas infirma e, depos duadek yari, ica apartamento nulatempe esis vakua mem dum nur un dio. Me tote ne konocas ita Palmira Diaz Del Belveder e nulatempe audis parolar pri el… Misterio… Novelo extraktita de la libro ILS ONT VU L’AU-DELA (LI VIDIS LA TRANSA MONDO) da Pierre Bellemare e Jean-Marc Epinoux. Veronika e la olda querko da Pauline Auster Veronika habitis en urbeto kun sua genitori, qui laboris multe. El evis 12 yari ed esis rufatra puerino kun multa lentigini en la vizajo. La altra infanti ofte mokis el pro la koloro di elua hararo e la lentigini e pro to Veronika esis tre timida. El ne havis gefratri e mustis pasar multa tempo sole. En la proximeso di elua domo situesis granda parko. Veronika tre prizis promenar tra la parko. Uljorne el deskovris tre olda querko, qua atraktis el en ula stranja maniero. La arboro esis gigantala, olua kortico esis dika e tuberoza. La puerino sideskis su sur la radiki dil arboro, adosis su a la trunko e klozis la okuli. Veronika inhalis la kolda e fresha aero profunde. Subite el audis voco: "Saluto, Veronika", dicis irgu. Veronika apertis la okuli e cirkumregardis timoroze, ma el ne povis deskovar nulu. "Qua parolis?", ella questionis laute. E vere, la voco respondis ad el: "Me esas la arboro e me observis tu ja depos kelka tempo." Veronika timis e questionis su kad el esis fola, ma la arboro durigis parolar "Veronika, tu esas specala puerino. Me povas lektar tua pensi. Tu havas tre vivoza fantazio quale somero-gardeni, qua esas plena de papilioni. Ma tu esas tre timida e ne audacas realigar tua revi." Veronika esis tre surprizita, ke la arboro parolis ad el, ma el ne timis su plu. El sentis, ke la arboro volis dicar ad el ulo importanta. "Kar arboro, quon me devas facar?", el questionis la arboro. La arboro respondis: "Divenez plu kurajoze! Realigez tua revi! Montrez la mondo tua talenti! Tu esas specala puerino!" Veronika reflektis pri la vorti dil arboro. El savis ke la arboro esis justa. La puerino havis multa revi, ma el nultempe audacis realigar li. Veronika timis faliar e ke la altra infanti ridar plu pri el. Ma la arboro kurajigis el e montris ad el ke el esas specala puerino, qua povas sucesar. Veronika decidis, ke el nun provos realigar sua revi nedependante de to quon altra personi pensis pri el. Veronika esis talentoza gimnastikistino. El tre prizis movar su, saltar e flugar tra la aero dum la gimnastiko. La puerino revis uldie partoprenar Olimpiala Ludi. La arboro konsiliis a Veronika ke el sequez elua pasiono. Do Veronika provis admisesar che la sporto-gimnazio en la urbo. La admiso-exameno esis tre desfacila, ma Veronika esforcis su multe. La rufratra puerino montris sua sportala kapablesi al diferanta gimnastiko-instrumenti. La jurio impresesis per la talentoza e rezolvema rufatra puerino. Kelka samskolani regardis la konkurso ed anke li aplaudis por Veronika. Depos ca dio Veronika ne mokesis plu en la skolo. La puerino esis tre felica. Kelka semani pose Veronika recevis letro. El hezitis apertigar ol ed elua manui tremis pro timo. La puerino mustis pensar a to quon la olda arbora dicabis e fine el apertigis ol e lekteskis la mesajo. La sport-gimnazio admisis el kom skolanino. Nun el havos profesionala chefino dil exerco, qua mem partoprenis la Olimpiala Ludi ante 20 yari. Veronika ploris pro surprizo e joyo. Anke la genitori di Veronika esis tre fiera pri la audacoza filiino. Ca dio chanjis la vivo di Veronika. El exercis harde, ma el anke tre prizis gimnastikar. Ja balde la rufatra puerino havis multa nova amikini ed amiki, qui havis la sama pasiono por la sporto. El ja joyis pri partoprenar en konkursi kun sua nova gimnastiko-esquado. Ma Veronika ne obliviis la olda querko en la parko. La olda arboro en la parko restis aniko e mentoro di Veronika. Kande el havis tempo Veronika vizitis la arboro e naracis ol pri sua nova sucesi. La arboro askoltis atencoze e konsiliis el pluse. La puerino savis ke el gratitudis multe a la arboro. La gigantala querko helpis el kredar a su ipsa e vinkar elua timo. Nun el povis realigar sua revo danke la helpo e la amikeso dil olda querko en la parko. Ka ne plus fumar? Nula problemo! Da Partaka Dum multa yari me esis fumero. Granda tabako-fumero. Me fumis singla-die po 20 o 25 sigareti…. Me sempre kredis, ke me fumas nur pro ke me volas fumar, do por mea propra plezuro, ma me sempre audis, ke l’ tabako malesas e, mem plu male, ke ol kontenas nikotino ed amaso de plusa substanci, qui divenigas ni tabako-dependanta… Nu, kelka yari ante nun, me decidis probar cesar fumar nur por saveskar, ka me advere povas haltar, o ka me certe divenis homo tabak-dependanta, qua ne kapablesas livar la fumado… Unesme, me rezolvis ne plus enirar tabako-venderii por komprar sigareti. Ta punto esis tre grava, nam, se malgre mea rezolvo, me itere enirus e komprus tabako, me pensis ke, ta-kaze, me ya havus maxim bona motivo por cesar fumar, nam me perdus la respekto a me ipsa. Se me volas, me povas. Komprenende, me ne demandus nek aceptus sigareti. Nula sigareto. Hodie me fumas, ma, de pos morge, me ne plus fumos, adminime dum un o du monati, til quande me saveskos, ka me fumas pro ke me volas, o ka me volas pro ke me fumas. Pos ke me povis konstatar, sen aparta problemi, ke me ne esas tabako-dependanta, me questionis me, ka valoras la peno itere fumar, nam fumar, ultre atentar nia saneso, anke atentas nia posho pro sempre plu chera preci… E pluse, fumar ne plus esis plezuro por me, nam singla-foye esis plu difikulta trovar loko, ube on darfus fumar quiete… Rezume: me ne fumas de plu kam dek-e-kin yari ante nun. Ne mem un sigareto. Ne mem un plusa fumureto. Ka ne plus fumar? Nula problemo! Rubriko: Historio La Hispana vacinizad-expediciono ad Amerika da Vincente Costalago Komence dil 19ma yarcento, variolo esis devastiganta morbo en la tota mondo. Por kombatar lua difuzuro, la rejulo Karolo la 4ma di Hispania lansis la Rejala Filantropa Vacinizado-Expediciono1 (1803–1806), un ek la maxim ambicioza publika sanes-misioni di historio. Guidata da mediko Francisco Javier Balmis, l'expediciono celis transportar e distributar la nov-deskovrita variolo-vacino, developita da Edward Jenner en 1796, a Hispana teritorii en Amerika e Azia. Pro ke frigorizo ne existis, Balmis inventis ingeniosa metodo por mantenar la vacino vivibla: ilu uzis "homa kateno" di 22 orfana infani, qui esis sequenciale inokulata kun la viva vacino di bovina variolo, garantiante lua sekura transmiso. La grupo voyajis de Hispania al Kanari Insuli, tra Hispan-Amerika, e mem atingis Filipini. L'expediciono signifikante reduktis variolo erupti e kreis la bazo por futura vacin-programi. La verko di Balmis esis rikonocita da historiala figuri, inkluzite Charles Darwin, qua laudis la humanitara efekto dil misiono. Nun, ca expediciono restas marko en medikala historio, montrante la povo di globala sanes-iniciativi e ciencala novigo por salvar vivi. Ido-Saluto! TWU Editita dal Germana Ido-Societo *TWU V.I.S.D.P. Thomas Schmidt, Berlin Herausgeber / Editerio Deutsche Ido-Gesellschaft e.V. (Germana Ido-Societo) c/o ver.di Berlin / FB 8 Am Bahnhof Westend 3 D-14059 Berlin Redaktion / Redakterio Ido-amiki Berlin c/o ver.di Berlin / FB 8 Am Bahnhof Westend 3 D-14059 Berlin E-Mail: ido-saluto@idolinguo.de Redakteure / Redakteri Rudolf Gensch (rg) Rainer Höhling (rh) Günter Schlemminger (gs) Thomas Schmidt (ts) Eberhard Scholz (es) Jürgen Viol (jv) Redaktionsschluss / Redakt-fino 01.12.2024 Satz und Layout / Kompostado e formizo Thomas Schmidt Bengt Klatte Auflage / Edituro 200 Druck / Imprimo csv-copyshop-berlin Vertrieb / Distributo Rudolf Gensch Bankverbindung / Banko-komuniko Deutsche Ido-Gesellschaft e. V. Postbank Berlin IBAN: DE88 1001 0010 0184 5661 06 BIC: PBNKDEFF Edito: 2025/1 Das deutsche Jahresabonnement der Papierausgabe beträgt 24,00 Euro. Der Betrag ist an die obige Bankverbindung zu überweisen mit dem Verwendungszweck „Abo Ido-Saluto“. Der Jahresbeitrag für die DIG-Mitgliedschaft beträgt ebenfalls 24,00 Euro. Mitgliedsbeiträge und Spenden sind steuerlich absetzbar. Die Verwendung der Texte ist nach Genehmigung des Herausgebers erlaubt. Um ein Belegexemplar wird gebeten. Zitate bedürfen der Genehmigung der Redaktion und des Herausgebers. Die Bilder, Zeichnungen sowie die grafischen Arbeiten unterliegen dem Urheberrecht und bedürfen der Freigabe durch den Urheberrechtsinhaber. Das Scannen von Seiten - für den persönlichen Bedarf – ist ohne Genehmigung des Herausgebers erlaubt.